Hydrokoloidowy, hydrożelowy, alginianowy i mnóstwo innych określeń, w których laikowi niekiedy trudno się połapać, przewija się w opisach dostępnych obecnie na rynku materiałów opatrunkowych. Dziś w skrócie o kilku najpopularniejszych opatrunkach i ich właściwościach oraz zastosowaniu.
Na początek opatrunki najczęściej aplikowane i – co za tym idzie – także najczęściej wyszukiwane.
Opatrunek chłonny (inaczej absorpcyjny) to taki, który potrafi pochłaniać wysięk z rany i zapewniać jej w miarę suche środowisko. Na rynku dostępne są absorpcyjne opatrunki o różnym stopniu chłonności, przeznaczone odpowiednio na rany lekko sączące, rany z umiarkowanym wysiękiem i rany z dużym wysiękiem. Nowoczesne opatrunki chłonne są kilkuwarstwowe i działają w taki sposób, że pochłaniają wilgoć z rany, zamykając ją niejako w swojej środkowej warstwie chłonnej. Warstwa opatrunku, która bezpośrednio przylega do rany (tak zwana warstwa kontaktowa) oraz warstwa zewnętrzna pozostają dzięki temu całkowicie suche. Skóra nie ulega maceracji, a opatrunek nie przesiąka. Przykładem opatrunku zawierającego superabsorbent, który pochłania wysięk i bakterie, zamyka je (poprzez żelowanie) w swojej strukturze i trwale separuje od łożyska rany, jest – stosowany między innymi na rany pooperacyjne w pierwszych dobach po zabiegu – Cosmopor Advance.
Opatrunek alginianowy to materiał opatrunkowy wykonany z włókien alginianu wapnia. Jego właściwości powodują, że w wyniku zetknięcia z wydzieliną z rany zmienia się on w wilgotny żel, który tworzy sprzyjające procesom gojenia środowisko. Żel ten pochłania wysięk włącznie z drobnoustrojami, pomagając w ten sposób oczyścić zakażoną ranę. Opatrunki alginianowe często stosuje się w przypadkach przewlekłych, na trudno gojące się, głębokie rany z obfitym wysiękiem, a także krwawiące. Przykładem takiego opatrunku jest Sorbalgon.
Opatrunki hydrożelowe to opatrunki hydroaktywne o działaniu chłodzącym i nawilżającym ranę, co jednocześnie uśmierza ból i niweluje uczucie pieczenia. W swojej „komórkowej” strukturze (przypominającej na przykład ścianę
z cegieł) zawierają wodę, która – będąc stopniowo uwalnianą do rany – zapewnia taki właśnie efekt. Opatrunek tego typu jest najlepszą opcją na różnego rodzaju oparzenia (również te słoneczne czy powodowane radioterapią) i inne rany przewlekłe wymagające w leczeniu środowiska wilgotnego. Poza skutecznym likwidowaniem dyskomfortu, hydrożele pozytywnie wpływają także na regenerację uszkodzonej skóry. Przykładem takiego opatrunku jest między innymi HydroTac Transparent.
To przezroczysty opatrunek wykonany z elastycznej folii poliuretanowej. Dzięki jego transparentności można obserwować proces gojenia się rany bez konieczności zdejmowania opatrunku, co daje możliwość natychmiastowego reagowania w razie ewentualnych problemów. Opatrunki foliowe (mające niekiedy także inne warstwy, o odmiennej specyfice – na przykład chłonną) to przede wszystkim ochrona rany przed mechanicznym podrażnieniem oraz skuteczne zabezpieczenie przed zabrudzeniem (a w konsekwencji zakażeniem). Folia jest odporna na zachlapanie, dzięki czemu stanowi barierę dla wody, ale jednocześnie przepuszcza powietrze. Tego rodzaju materiały opatrunkowe wykorzystuje się między innymi w przypadku świeżej rany po tatuażu, do lekko sączących ran pooperacyjnych etc. Przykładem opatrunku poliuretanowego jest Hydrofilm.
Opatrunki hydrokoloidowe to rodzaj opatrunków ochronnych, zmniejszających nacisk na ranę i zapobiegających urazom mechanicznym oraz zabezpieczających przed zanieczyszczeniami z zewnątrz. Wchłaniają wysięk z rany, dzięki czemu zwiększają swoją objętość i konsystencję warstwy kontaktowej w żelopodobną, która pokrywa/wypełnia zranione miejsce, zmniejszając ból i przyspieszając gojenie. Hydrokoloidy są powszechnie stosowane w tak zwanej wilgotnej terapii ran, która wspomaga regenerację tkanek i zmniejsza ryzyko powstawania blizn. Sprawdzają się w przypadku otarć, pęcherzy, opryszczki i wielu innych ran. Przykładem opatrunku hydrokoloidowego jest Hydrocoll.
Opatrunki jałowe (sterylne, aseptyczne) to opatrunki całkowicie wolne od wszelkiego rodzaju drobnoustrojów: bakterii, grzybów, wirusów, co uzyskuje się na etapie ich produkcji. Aplikuje się je na te rany, w przypadku których jest największe ryzyko zakażenia: rany głębokie, rozległe, krwawiące, z wysiękiem, oparzenia drugiego i wyższego stopnia, rany pooperacyjne i inne. Przykładem opatrunku jałowego jest Cosmopor.
Opatrunki pooperacyjne, zwane także chirurgicznymi, stosuje się – jak sama nazwa wskazuje – na rany pooperacyjne. To opatrunki sterylne, o właściwościach absorpcyjnych, „oddychające”. Ich zadaniem jest utrzymywanie ran pozabiegowych w czystości i suchości. Oprócz tego mogą mieć także – zależnie od okoliczności czy indywidualnych potrzeb użytkownika – szereg innych właściwości (wodoodporność, ochrona przed promieniami UV, transparentność, elastyczność, dyskretny – cielisty kolor i inne). Przykładem opatrunku pooperacyjnego jest Cosmopor Skin Color.
Opatrunki silikonowe to te, które wykonane są (w całości lub w części – na przykład w jednej warstwie) z silikonu – materiału medycznie doskonałego, bo przyjaznego dla skóry, wyjątkowo higienicznego, niewchodzącego z niczym w reakcje... Doskonale przylegają do rany i równie doskonale (to jest bezboleśnie) można je z niej usunąć. Przykładem opatrunku silikonowego jest Zetuvit Plus Silicone.
Opatrunki wodoszczelne(czy też opatrunki wodoodporne) chronią ranę przed zamoczeniem – na przykład podczas kąpieli czy pływania. Wykonane są z folii poliuretanowej, która nie przepuszcza wody, ale dopuszcza do rany powietrze i pozwala jej odparowywać. Stosuje się je głównie dla ochrony świeżych ran pooperacyjnych. Przykładem wodoodpornego opatrunku jest Cosmopor Waterproof.
Opatrunki ze srebrem to specjalistyczne, aktywne opatrunki barierowe do leczenia ran przewlekłych, martwiczych, zainfekowanych. Najczęściej stosuje się je na głębokie odleżyny i rozległe owrzodzenia, korzystając z dobroczynnych właściwości srebra znajdującego się w strukturze takiego materiału opatrunkowego. Przykładem opatrunku ze srebrem jest Atrauman Ag.
Opatrunki żelowe to, poza opisywanymi wcześniej hydrożelami w postaci ciała stałego, także materiały opatrunkowe w niestandardowej formie, bo pod postacią żelu nakładanego na ranę(czy wręcz wkładanego do rany głębokiej) za pomocą specjalnego aplikatora. Wymagają one dodatkowego opatrunku – wierzchniego. Zalecane są przy ranach chronicznych – między innymi na odleżyny, owrzodzenia. Przykładem takiego opatrunku jest Hydrosorb Gel.
***
Warto pamiętać, że stosowane dziś opatrunki bywają produktami zaawansowanymi i złożonymi, co oznacza, że działają wielowymiarowo, mając jednocześnie kilka różnych właściwości. Opatrunek absorpcyjny może być na przykład jednocześnie wodoodporny, jeden produkt może być opatrunkiem piankowo-hydrożelowym, opatrunek aktywny jest także jałowy etc. Powyżej przytoczono tylko niektóre przykłady popularnych określeń i właściwości materiałów opatrunkowych. W rzeczywistości jest ich oczywiście znacznie więcej, dlatego być może tego typu wpisy będą się jeszcze pojawiać.