Leczenie ran – opatrunki na rany
z wysiękiem

Oparzenia, otarcia, owrzodzenia, odleżyny, a szczególnie rany zakażone – z ropnym wysiękiem, wymagają specjalnego rodzaju opatrunku – na rany sączące. Czym charakteryzują się takie materiały opatrunkowe i w jaki sposób wspomagają one proces gojenia (leczenia) rany?

Zanim jednak o opatrunkach na rany z wysiękiem, na początek kilka słów o samym wysięku. Jest on zjawiskiem naturalnym i pożądanym w pierwszych fazach gojenia się różnego rodzaju ran ostrych. Sączenie wskazuje bowiem na samooczyszczanie rany, co jest jak najbardziej prawidłowe i wskazane. Anomalią może natomiast być zupełny brak wysięku lub jego nadmiar, a także postać (wystarczy porównać na przykład niewielki, czysty, bezzapachowy wysięk powstający na skutek delikatnego otarcia naskórka z dużym, gęstym, zabarwionym wysiękiem ropnym o nieprzyjemnym zapachu, wydobywającym się z rany zakażonej).

Duża ilość wysięku to dłużej trwające leczenie rany, powikłany proces jej gojenia, wymarzone środowisko dla drobnoustrojów i ich szybkiego namnażania się. W przypadku silnie sączących ran istnieje ponadto ryzyko niszczenia zdrowych tkanek – skóra pod wpływem nadmiernej wilgoci i utrudnionego dostępu powietrza do niej ulega bowiem hiperhydratacji – przewodnieniu, (to jest marszczy się, staje się coraz cieńsza i bardziej podatna na uszkodzenia), a potem dochodzi do maceracji, czyli nieodwracalnych uszkodzeń na skutek działania enzymów w wysięku. Z tych powodów opatrunek na ranę z wysiękiem musi mieć określone właściwości.

To taki rodzaj opatrunków, który – poza tym, że skutecznie chroni miejsce zranienia przed czynnikami zewnętrznymi (jak choćby zabrudzeniem), utrzymuje w ranie właściwy poziom wilgoci, skutecznie wchłaniając i zatrzymując w swojej strukturze nadmiar wydzieliny z rany, dzięki czemu utrzymywana jest ona z dala od skóry. Co bardzo istotne, opatrunek na ranę sączącą przepuszcza powietrze, pozwalając skórze swobodne oddychać i umożliwiając częściowe odparowanie wilgoci na zewnątrz. Wentylacja rany w tej sytuacji jest bardzo ważna. Niektóre opatrunki na rany z dużym wysiękiem (opatrunki na trudno gojące się rany) są tak zwanymi opatrunkami aktywnymi, które wspierają leczenie ran przewlekłych.

Opatrunki pochłaniające wysięk z rany dobiera się zależnie od ilości i jakości tego wysięku (na przykład mały wysięk z rany niezakażonej vs duży wysięk z rany zainfekowanej), a także od rodzaju rany (oparzenie, otarcie, odleżyna...) i fazy jej gojenia oraz przyjętego sposobu leczenia. Są wśród nich między innymi opatrunki alginianowe, hydrokoloidowe, piankowe, żelujące, opatrunki z jonami srebra, jak również rozwiązania hybrydowe. Oto kilka przykładów...

• Zetuvit Plus – opatrunek superabsorpcyjny – to kilkuwarstwowy opatrunek o bardzo wysokiej chłonności, przeznaczony do silnie sączących ran. Od strony zewnętrznej ma on właściwości hydrofobowe, co chroni ranę przed zmoczeniem i zabrudzeniem, od wewnątrz – hydrofilowe, co umożliwia z kolei sprawne przemieszczenie wysięku z rany do warstw chłonnych, gdzie superabsorbent pochłania, wiąże i zatrzymuje wydzielinę (wysięk jest z dala od rany i nie przesiąka na zewnątrz).
  
  
• Sorbalgon – opatrunek alginianowy – opatrunek z włókien alginianu wapnia, które w kontakcie z wydzieliną z rany przekształcają się w wilgotny żel stwarzający korzystne dla procesu gojenia środowisko. Szybko wchłania wysięk i zawarte w nim drobnoustroje, dlatego opatrunek jest odpowiedni również dla ran zakażonych, zapewniając im skuteczne czyszczenie. Stosuje się go w przypadkach ostrych i przewlekłych, na rany w fazie oczyszczania alboziarninowania, sączących obficie lub umiarkowanie, a także do ran krwawiących.
  
  
• HydroClean Plus – opatrunek płucząco-absorpcyjny– hydroaktywny opatrunek na trudno gojące się rany, z mechanizmem płucząco-absorpcyjnym oraz antydrobnoustrojową substancją. Zastosowany na zakażoną ranę przewlekłą pomaga ją oczyścić, absorbując drobnoustroje, oraz pochłania nadmierną ilość wysięku i doprowadza jednocześnie właściwą – terapeutyczną wilgoć w obręb rany.
  
  
• Hydrocoll– opatrunek hydrokoloidowy – na rany z wysiękiem od umiarkowanego do lekkiego, znajdujące się w końco­wym etapie fazy oczyszczania oraz na etapie budowania nowej tkanki. Szybko wchłania wydzielinę z rany wraz ze znajdującymi się w niej drob­noustrojami i zamyka ją w strukturze żelu. Tworzy w ranie idealny, wilgotny mi­kroklimat. Nawet przy niewielkim wysięku nie istnieje niebezpieczeństwo wysycha­nia rany. Warstwa wierzchnia opatrunku stanowi barierę dla bakterii, brudu i wilgoci.
  
  
• HydroTac – opatrunek piankowy z hydrożelem – do zaopatrywania ran trudno gojących się (sączących, jak i relatywnie suchych), w fazie ziarninowania i epitelializacji. Opatrunek od strony rany ma warstwę hydrożelową w postaci siatki, która umożliwia przemieszczenie wysięku do chłonnej warstwy piankowej, gdzie poliuretan wchłania go i zamyka w swojej strukturze. Hydrożel utrzymuje natomiast odpowiedni poziom wilgoci w ranie, aby nie uległa ona przesuszeniu i zapobiega przywieraniu opatrunku do rany, dzięki czemu jego zmiany są bezbolesne. Z zewnątrz opatrunek jest wodoodporny, tworząc skuteczną barierę dla zanieczyszczeń.
  
  
• Atrauman Ag – opatrunek ze srebrem do leczenia ran przewlekłych– to barierowy opatrunek stosowany bezpośrednio na ranie, ale łącznie z innym – pochłaniającym wydzielinę z rany – który umieszcza się na opatrunku Atrauman Ag. Może to być opatrunek chłonny lub superabsorpcyjny, jak wspomniany wyżej Zetuvit Plus, lub opatrunek piankowy. Atrauman Ag wykorzystuje się w leczeniu ran przewlekłych(żylne owrzodzenia podudzi, rany powstające w przebiegu stopy cukrzycowej, odleżyny, ostre oparzenia II stopnia), korzystając z dobroczynnych właściwości jonów srebra.
  
  
• Cosmopor Advance – pooperacyjny opatrunek na rany sączące – opatrunek sterylny do suchej terapii ran po zabiegach, który radzi sobie z każdym wysiękiem, nie pozwalając na utrzymywanie się w/na ranie środowiska sprzyjającego bakteriom. Wysięk i wilgoć z rany odprowadzane są i trzymane w superchłonnej warstwie opatrunku, co zapewnia suchość rany i odpowiedni poziom higieny (opatrunek nie przesiąka). Poza tym, że Cosmopor Advance ma duże zdolności absorpcyjne, jest on także opatrunkiem „oddychającym” i paroprzepuszczalnym.

Wspomagając gojenie się rany sączącej odpowiednim zaopatrzeniem (leczeniem), należy mieć na uwadze to, aby właściwie „zarządzać” wysiękiem – prawidłowo dobierać do niego opatrunki i zmieniać je z optymalną częstotliwością, z zachowaniem szczególnej ostrożności. Rana sącząca bowiem to zawsze duże ryzyko rozwinięcia się zakażenia. Im zatem rzadziej można zmieniać opatrunek, tym jest bezpieczniej. Z drugiej strony jednak nie wolno dopuścić do sytuacji, w której wydzielina zalega pod opatrunkiem, który już jej nie wchłania. Zależnie od wielkości wysięku i dobranego do rany zaopatrzenia zmiana opatrunku powinna następować zazwyczaj co kilka dni (od dwóch - trzech do nawet tygodnia).