Stłuczenia żeber – objawy i sposoby radzenia sobie z nimi

Stłuczenia żeber to dość powszechne urazy, których można doznać w wyniku upadku, wypadku komunikacyjnego czy bezpośrednich uderzeń, na przykład w sportach kontaktowych. Choć zazwyczaj nie prowadzą one do złamań, mogą powodować znaczny ból, obrzęk i trudności z oddychaniem. Leczenie stłuczonych żeber polega przede wszystkim na łagodzeniu objawów i wspieraniu naturalnego procesu gojenia. Poza lekami przeciwbólowymi bardzo pomocne bywają w takim przypadku różnego rodzaju „domowe metody” jak zimne okłady czy odpoczynek.

Stłuczenie żeber – co zrobić w momencie urazu? Przede wszystkim należy usiąść lub położyć się w wygodnej pozycji i jak najszybciej schłodzić miejsce uderzenia (kompres, woreczek z lodem, zimny ręcznik itp.). Chłodzenie powinno trwać co najmniej kilka minut. Klatki piersiowej nie należy bandażować i unieruchamiać w jakikolwiek sposób. Wskazane jest też unikanie wysiłku. Co ważne, mimo bólu należy starać się głęboko oddychać.

Podczas stłuczenia żeber w organizmie zachodzą różne reakcje w odpowiedzi na uraz. Sam uraz wiąże się z uszkodzeniem tkanek miękkich: mięśni międzyżebrowych, skóry i tkanki podskórnej otaczającej żebra. Może dojść do mikrouszkodzeń naczyń krwionośnych, co prowadzi do wycieku krwi i płynów do otaczających tkanek.

Uszkodzenie tkanek wywołuje reakcję zapalną. Komórki układu odpornościowego (neutrofile i makrofagi), migrują do miejsca urazu, aby usunąć uszkodzone komórki i rozpocząć proces naprawy. Zapalenie powoduje obrzęk, zaczerwienienie, ciepło i ból w miejscu zranienia.

Stłuczenie żeber może powstać z najróżniejszych przyczyn. Zazwyczaj jest ono wynikiem urazu mechanicznego.

• Upadki – upadek z wysokości lub na twardą powierzchnię może dość łatwo spowodować stłuczenie żeber, szczególnie jeśli upada się na bok lub na klatkę piersiową.
• Wypadki komunikacyjne – kolizje samochodowe, rowerowe lub motocyklowe często prowadzą do silnych uderzeń w klatkę piersiową, co kończy się stłuczeniem żeber.
• Kontuzje sportowe – sporty kontaktowe takie jak przykładowo piłka nożna, rugby, hokej czy sztuki walki, często wiążą się z uderzeniami, które mogą uszkodzić żebra.
• Uderzenia przedmiotami – bezpośrednie uderzenie w klatkę piersiową twardym przedmiotem (drewniana lub stalowa belka, kij, ręczne narzędzie pracy lub inny twardy element) może być przyczyną urazu żeber.

Typowe objawy stłuczenia żeber pojawiają się natychmiast lub w krótkim czasie po urazie.

• Ból – to najbardziej charakterystyczny objaw pojawiający się w okolicy stłuczenia. Ból może być tępy lub ostry, nasilający się przy ruchu, oddychaniu, kaszlu, kichaniu lub śmiechu. Może być również odczuwalny podczas dotyku albo nacisku na obszar urazu.
• Obrzęk i zasinienie – w miejscu stłuczenia najczęściej pojawia się obrzęk.
  W wyniku uszkodzenia naczyń krwionośnych często pojawia się siniak (krwiak)
  w okolicy urazu.
• Trudności z oddychaniem – ból tuż po urazie może doprowadzić do płytkiego oddechu, ponieważ głębokie wdechy są bolesne. Może też pojawić się uczucie duszności.
• Tkliwość – obszar wokół stłuczonych żeber staje się wrażliwy na dotyk.
• Sztywność i ograniczona ruchomość – osoba ze stłuczeniem żeber może odczuwać sztywność w klatce piersiowej i mieć ograniczoną ruchomość z powodu bólu i obrzęku. Skręcanie tułowia, schylanie się czy prostowanie staje się bolesne, a czasami nawet niemożliwe.
• Trudności ze snem – ból może utrudniać znalezienie wygodnej pozycji do spania i prowadzić w związku z tym do problemów z zasypianiem i chronicznego zmęczenia.

W przypadku stłuczenia żeber ważne jest monitorowanie objawów. Jeśli ból jest bardzo silny, pojawia się duszność, zasinienie szybko się rozprzestrzenia lub występują inne niepokojące symptomy, należy skonsultować się jak najszybciej z lekarzem. Może być konieczne wykonanie badań obrazowych, na przykład RTG, aby wykluczyć złamanie i inne poważne urazy.

Leczenie stłuczenia żeber najczęściej nie wymaga konsultacji lekarskiej i zazwyczaj polega na łagodzeniu objawów i wspieraniu naturalnego procesu gojenia. Jak poradzić sobie z problemem?

• Odpoczynek – przez pewien czas po urazie należy unikać aktywności fizycznej, która może nasilać ból lub pogorszyć uraz. Wskazany jest odpoczynek w wygodnej pozycji, najlepiej półleżącej lub siedzącej, aby zmniejszyć nacisk na klatkę piersiową. Można ją podpierać poduszkami, zmniejszając dzięki temu nacisk na żebra.
• Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne – w pierwszym etapie po stłuczeniu, kiedy ból jest najsilniejszy, warto zastosować dostępne bez recepty leki przeciwbólowe z grupy NLPZ: ibuprofen czy paracetamol. Złagodzą ból, a dodatkowo zmniejszą stan zapalny.
• Zimne okłady – można do tego celu zastosować między innymi woreczki z lodem owinięte w ręcznik, które przykłada się na kilka lub kilkanaście minut do obszaru stłuczenia. Odpowiednia jest też każda zimna (zamrożona) rzecz. Nie wolno jej tylko kłaść bezpośrednio na skórę – wcześniej trzeba ją owinąć czystą tkaniną i dopiero schładzać miejsce urazu.
• Ciepłe okłady – po 48 godzinach od urazu, jeżeli stan się poprawia, można zastosować ciepłe okłady lub ciepłe kąpiele, aby złagodzić ból i napięcie mięśniowe w okolicy stłuczenia.
• Oddychanie i kaszel – kilka razy dziennie należy ćwiczyć głębokie oddychanie (do momentu odczucia bólu), aby zapobiec powikłaniom, takim jak zapalenie płuc. Jeśli kaszel jest bolesny, można przycisnąć poduszkę do klatki piersiowej, aby zmniejszyć nieco ból. Pomocne są również proste ćwiczenia oddechowe, przykładowo głębokie wdechy przez nos, przytrzymanie powietrza przez kilka sekund i powolny wydech przez usta.
• Unikanie wysiłku – w początkowym okresie rekonwalescencji należy unikać czynności, które nasilają ból: podnoszenia ciężkich przedmiotów, skręcania tułowia, intensywnych ćwiczeń. Należy też unikać bandażowania i unieruchamiania klatki piersiowej, ponieważ ograniczenie jej ruchów może tylko zwiększyć ryzyko powikłań płucnych.

Typowa sytuacja obejmuje największe natężenie bólu bezpośrednio po urazie. To, jak długo boli stłuczenie żeber zależy od podjętych kroków. Szybko zastosowane leki przeciwbólowe i natychmiastowe schłodzenie miejsca urazu (zimny okład, lód w sprayu) skracają czas odczuwania bólu pourazowego. Dolegliwości może nasilić
(i wydłużyć) brak jakiejkolwiek reakcji oraz wysiłek fizyczny podejmowany po stłuczeniu żeber.

Trzeba koniecznie iść do lekarza, jeśli ból jest bardzo silny i nie zmniejsza się pomimo stosowania leków przeciwbólowych. Nasilający się ból po upływie 48 godzin od urazu jest bezwzględnym wskazaniem do szukania pomocy medycznej. Trudności
z oddychaniem, zawroty głowy, gorączka lub inne niepokojące objawy to również wskazanie do konsultacji lekarskiej. Ogólnie rzecz biorąc, każde pogorszenie stanu od momentu stłuczenia żeber powinno być powodem do poszukiwania specjalistycznej pomocy. Lekarz prawdopodobnie zleci badania obrazowe, które dokładnie uwidocznią stan klatki piersiowej i żeber. Na tej podstawie zostanie ustalone dalsze leczenie.

Proces gojenia stłuczonych żeber może trwać kilka tygodni. Ważne jest, aby dać swojemu ciału czas na regenerację i unikać działań, które mogą opóźnić ten proces.

Przeczytaj też o innych urazach: stłuczenie łokcia, zdarte kolano, urazy dłoni.