Do rany przyłóż, wstrzyknij... albo spryskaj ją, czyli różne rodzaje opatrunków

Oprócz standardowych i najpopularniejszych plastrów z opatrunkiem na rynku dostępne są także inne, mniej znane i rzadziej wykorzystywane, formy materiałów opatrunkowych – opatrunek w żelu oraz opatrunek w sprayu. Ich zastosowanie zależy oczywiście od rodzaju rany, a niekiedy także od okoliczności jej opatrywania.

Mimo że rynek materiałów opatrunkowych oferuje dziś wiele innowacyjnych, nowoczesnych, wysoko specjalistycznych produktów, okazuje się, że ciągle mało wiemy choćby o rodzajach czy formach opatrunków i zaskakują nas niektóre rozwiązania, jak na przykład silikonowe plastry, opatrunki z żelu, bandaże w sprayu i inne propozycje odbiegające od standardowego postrzegania kwestii opatrywania rany – gazą i przylepcem.

Wśród opatrunków klasycznych – w formie stałej – do dyspozycji są obecnie materiały tradycyjne: zwykłe opatrunki z gazy, jałowe kompresy włókninowe, produkty z waty celulozowej i tym podobne. Tu nie dokonała się największa rewolucja. Materiały te są znane i używane od lat oraz z czasem ulepszane w szczegółach. Przełomowe zmiany zaszły natomiast w opatrunkach specjalistycznych, dzięki czemu można dzisiaj opatrywać rany tak, by proces gojenia był sprawniejszy, by zniknął ból, by ranę chłodzić, nawilżać, by pozbyć się drobnoustrojów, by chronić ranę przed promieniami UV, by skóry nie narażać na działanie alergenów... Daleko idąca specjalizacja opatrunków (produkty hydrożelowe, hydrokoloidy, opatrunki aktywne i inne) pociągnęła za sobą także zróżnicowanie ich formy, dlatego poza plastrem z opatrunkiem, mamy dzisiaj również opatrunek w postaci żelu czy opatrunek w sprayu.

Opatrunek w żelu jest w istocie żelowym preparatem aplikowanym na ranę, jeśli jest ona powierzchowna, lub wprowadzanym do niej – w przypadku rany głębokiej. Zależnie od konkretnego produktu i rodzaju rany, opatrunek żelowy pozostawia się po prostu do „zastygnięcia” na powierzchni skóry lub łączy z opatrunkiem standardowym i zabezpiecza dodatkowo bandażem albo przylepcem.
Opatrunki w żelu stosuje się zarówno w przypadku niegroźnych, aczkolwiek bolesnych, pęknięć naskórka, jak i na poważniejsze oparzenia oraz głębokie, trudno gojące się rany odleżynowe. Tego typu preparaty opatrunkowe mają na celu przede wszystkim uwadnianie środowiska rany, tworząc w ten sposób warunki sprzyjające jej gojeniu.

Przykładem opatrunku w żelu jest sterylny Hydrosorb Gel – produkt przeznaczony do wilgotnej terapii ran chronicznych i nie tylko, zalecany w każdej fazie gojenia – na oparzenia do stopnia IIB włącznie, owrzodzenia, głębokie odleżyny, a także rany powierzchowne – suche lub z niewielkim wysiękiem. Zmiękcza tkankę martwiczą, ułatwiając tym samym organizmowi pozbycie się jej i oczyszczenie rany, oraz sprzyja tworzeniu się nowej tkanki (ziarninowanie). Opatrunek nakłada się bezpośrednio ze specjalnego aplikatora w formie strzykawki. Można go łączyć z dowolnymi opatrunkami tradycyjnymi w roli opatrunków wtórnych, umieszczanych na warstwie hydrożelu. Zmiana opatrunku w przypadku tego produktu jest absolutnie bezbolesna.

Opatrunek w sprayu jest opatrunkiem płynnym rozpylanym na ranie. Po „zastygnięciu” okrywa on miejsce zranienia swego rodzaju elastyczną, wilgotną błoną, która stanowi zabezpieczenie rany przed czynnikami zewnętrznymi: zanieczyszczeniami, drobnoustrojami, wodą, przypadkowym dotykiem... Z drugiej strony, opatrunek w aerozolu może stanowić również pewną barierę, która pomaga na przykład zatrzymać bardzo lekkie krwawienie (opatrunek w sprayu do ran krwawiących), spowalnia wysychanie rany poprzez utrzymywanie wilgoci (opatrunek hydrożelowy w sprayu) etc. Zaletą opatrywania ran aerozolem jest z pewnością szybkość, łatwość i wygoda aplikacji takiego opatrunku oraz jego elastyczność, co ma duże znaczenie w przypadku ran umiejscowionych między innymi na kolanach, łokciach czy dłoniach... Pewnym minusem jest odczuwane niekiedy „ściąganie” skóry po zaaplikowaniu takiego preparatu.

Uwaga! Opatrunków w sprayu nie stosuje się zazwyczaj u małych dzieci, nigdy w przypadku ran głębokich z wysiękiem i raczej nie na delikatnej skórze twarzy. Jako opatrunki, które z reguły mają w swoim składzie substancje działające antyseptycznie, można je wykorzystywać dość szeroko – przede wszystkim w przypadku drobnych, lekko krwawiących skaleczeń, niewielkich zadrapań czy niegroźnych otarć – generalnie wyłącznie do ran powierzchownych. Trzeba jednak mieć na uwadze, że jeśli dany preparat zawiera alkohol, aplikacja takiego opatrunku może być w pierwszej chwili niezbyt przyjemna, bo zadziała on podrażniająco na skórę. Niektórzy takich aerozoli używają nie bezpośrednio na ranie, ale na przykład do pokrycia opatrunku pierwotnego – jako czasowe zabezpieczenie wodoodporne. Opatrunek w płynie utrzymuje się mniej więcej dwa – trzy dni.

***

Dla pełnego obrazu tego, jak rozwijała i rozwija się branża materiałów opatrunkowych oraz jak wygląda historia opatrywania ran, warto przeczytać również: Od wrzącego oleju po opatrunki hydrokoloidowe – historia postępowania z ranami oraz Pierwszy na świecie opatrunek antyseptyczny. Zachęcamy do lektury!