Rak prącia – objawy, przyczyny, leczenie

Rak prącia to rzadki nowotwór, który rozwija się w komórkach penisa – narządu męskiego pełniącego między innymi funkcję odprowadzania moczu z ciała. Zazwyczaj jest diagnozowany u mężczyzn 50+, choć może wystąpić w każdym wieku. Wczesne wykrycie nowotworu penisa jest kluczowe dla skutecznego leczenia, dlatego regularne badania kontrolne i świadomość objawów są istotne w profilaktyce i rozpoznawaniu tej choroby.

Rak prącia stanowi około 0,4% wszystkich nowotworów złośliwych u mężczyzn. Zachorowalność różni się w zależności od regionu świata. W krajach rozwiniętych, gdzie istnieją programy badań profilaktycznych i lepszy dostęp do opieki zdrowotnej, odsetek przypadków jest na ogół niższy. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, w Polsce, w 2020 roku zarejestrowano około 700 przypadków nowotworu prącia.

Niektóre przypadki nowotworu penisa są związane z zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), zwłaszcza typami 16 i 18. Do pozostałych czynników ryzyka wystąpienia tego schorzenia należą:

• palenie tytoniu – zwiększa ryzyko wielu rodzajów nowotworów, w tym także raka prącia,
• zwężenie napletka – trudności w odsłanianiu żołędzi narażają na rozwój nowotworu prącia,
• zaawansowany wiek – ryzyko zachorowania wzrasta z wiekiem, przy czym większość przypadków raka penisa diagnozowana jest u mężczyzn w przedziale wiekowym 50-70 lat.

Powyższe czynniki nie zawsze prowadzą do raka prącia, a wiele przypadków jest diagnozowanych bez znanych przyczyn. Regularne badania lekarskie, w tym kontrola dermatologiczna, mogą pomóc w wykrywaniu zmian skórnych w okolicach penisa i szybkiej interwencji w przypadku wystąpienia niepokojących objawów. Warto pamiętać, że nowotwór ten praktycznie nie występuje u mężczyzn obrzezanych w dzieciństwie.

Rak penisa w początkowej fazie rozwoju może przebiegać bezobjawowo, co utrudnia wczesne rozpoznanie. W pewnym momencie jednak pojawiają się symptomy choroby. Co może wskazywać na potencjalny problem i co powinno zaniepokoić?

• Nietypowe zmiany skórne – zmiany w kolorze, grubości, wyglądzie lub obecność owrzodzeń, plamek czy guzów na skórze prącia bywają niepokojącym sygnałem.
• Ból lub dyskomfort – pojawienie się bólu, pieczenia, swędzenia lub innego rodzaju dyskomfortu w okolicach prącia może być objawem raka.
• Obecność powiększającego się guza – pacjenci z nowotworem penisa często odczuwają obecność zgrubienia w prąciu; taki zauważalny wzrost guza wymaga oceny lekarza.
• Zmiany w napletku – przemieszczanie się napletka, zwężenie lub inne nieprawidłowości w tej okolicy to także niepokojący objaw.
• Wydzielina z prącia – obecność krwi, ropy lub innych nietypowych wydzielin powinny niepokoić i skłonić do wykonania badania.
• Powiększone węzły chłonne w pachwinie – rozszerzone węzły chłonne w obszarze pachwiny, zwłaszcza jednostronnie, mogą świadczyć o zaawansowanej postaci choroby.
• Trudności w oddawaniu moczu – problemy z oddawaniem moczu, obecność krwi
  w moczu lub inne zmiany w nawykach mikcyjnych wskazują niekiedy na raka penisa.

W przypadku wystąpienia któregokolwiek z tych objawów, szczególnie jeśli utrzymują się przez dłuższy czas, ważne jest, aby jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. Wczesne wykrycie raka prącia zwiększa szanse na skuteczne leczenie.

Diagnostyka raka penisa obejmuje różne kroki, które mają na celu potwierdzenie obecności komórek nowotworowych, określenie stopnia zaawansowania choroby i ustalenie planu leczenia.

• Badanie fizykalne – lekarz przeprowadza dokładne badanie fizykalne obejmujące ocenę wyglądu prącia, napletka, węzłów chłonnych w okolicach pachwin, a także palpacyjne badanie guzów czy zgrubień.
• Biopsja – to badanie wykrywające obecność komórek nowotworowych. Konieczne jest pobranie próbki tkanki z podejrzanej zmiany skórnej lub z guza. Biopsja może być wykonywana podczas zabiegu chirurgicznego lub za pomocą cienkoigłowej aspiracji.
• Obrazowanie medyczne – tomografia komputerowa (TK) pomaga w ocenie stopnia zaawansowania nowotworu prącia i ewentualnych przerzutów, rezonans magnetyczny (MRI) stosowany do uzyskania bardziej szczegółowych obrazów struktur w okolicy prącia oraz badanie ultrasonograficzne (USG) używane do oceny struktur anatomicznych i ewentualnych guzów w okolicach prącia.

Przy usuwaniu guza lub jego części w trakcie zabiegu chirurgicznego pobiera się próbki zmienionych chorobowo tkanek i ocenia je pod mikroskopem w celu ustalenia typu i stopnia zaawansowania nowotworu (badania histopatologiczne). Dodatkowo wykonywane są badania laboratoryjne określające poziom markerów nowotworowych, które są pomocne
w diagnostyce i monitorowaniu nowotworu.

Po postawieniu diagnozy leczenie raka penisa może obejmować chirurgię, radioterapię, chemioterapię lub terapie ukierunkowane na specyficzne cechy nowotworu. Sposób leczenia zależy od zaawansowania choroby, rodzaju komórek nowotworowych, ogólnego stanu zdrowia pacjenta i preferencji leczenia.

• Panektomia – chirurgiczna metoda leczenia nowotworów penisa polegająca na usunięciu części prącia zmienionej chorobowo (panektomia częściowa). Chirurgiczne zabiegi oszczędzające obejmują ablację laserem, zabieg techniką Mohsa, niszczenie guza przy użyciu niskich temperatur, metodę fotodynamiczną. W przypadku panektomii totalnej usuwane jest całe prącie. W przypadkach zaawansowanej choroby usuwa się również pachwinowe węzły chłonne. Tego rodzaju interwencja zaliczana jest do zabiegów okaleczających.
• Radioterapia (teleradioterapia, brachyterapia) – naświetlanie może być stosowane jako główne leczenie lub terapia po zabiegu chirurgicznym wdrażana w celu zniszczenia ewentualnych pozostałych komórek nowotworowych.
• Chemioterapia – leki przeciwnowotworowe są podawane pacjentowi w formie doustnej lub dożylnie. Chemia może być stosowana przed operacją w celu zmniejszenia guza albo po operacji w celu zniszczenia ewentualnych pozostałych komórek nowotworowych lub w przypadku zaawansowanych postaci raka penisa.
• Immunoterapia – polega na stosowaniu substancji, które stymulują układ immunologiczny do zwalczania komórek nowotworowych. W ostatnich latach immunoterapia jest badana jako potencjalna metoda leczenia raka prącia.

W każdym przypadku plan leczenia jest dostosowywany do indywidualnych potrzeb pacjenta – z uwzględnieniem wszystkich aspektów jego zdrowia fizycznego i psychicznego.

Rokowania w raku prąciazależą od wielu czynników, takich jak stadium choroby, typ komórek nowotworowych, odpowiedź na leczenie, czy ogólny stan zdrowia pacjenta. Najczęstszym typem nowotworu penisa, diagnozowanym w ponad 95% przypadków, jest płaskonabłonkowy rak prącia (SCC). Rokowanie jest uzależnione od stadium, w którym została zdiagnozowana choroba. Ogólnie rzecz biorąc, nowotwory prącia wczesnego stadium (I, II) mają znacznie korzystniejsze rokowania. Wczesne wykrycie i skutecznie dobrane terapie mogą prowadzić do pełnego wyleczenia. Pacjenci bez przerzutów mają 90-100% szans na pięcioletnie i dłuższe przeżycie. W przypadku nielicznych przerzutów do węzłów pachwinowych szanse na pięcioletnie przeżycie nieznacznie maleją – do 80%. Bardziej zaawansowane stadia choroby dają nieco gorsze rokowania. Warto podkreślić, że każdy przypadek nowotworu jest unikalny, dlatego rokowania i plan leczenia są ustalane indywidualnie dla każdego pacjenta.

Postępowanie obejmuje różne strategie mające na celu zmniejszenie ryzyka wystąpienia choroby.

• Higiena osobista – regularne mycie prącia, w tym dokładne odsłanianie i czyszczenie napletka, zmniejsza ryzyko nawracających infekcji, które mogą być związane z rakiem prącia.
• Ochrona przed zakażeniem wirusem HPV – unikanie ryzykownych zachowań seksualnych, stosowanie prezerwatyw i szczepienie przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) chronią przed zakażeniem.
• Regularne badania kontrolne – badania skórne i kontrola prącia pomagają we wczesnym wykrywaniu ewentualnych nieprawidłowości.

Przewlekłe stany zapalne prącia mogą zwiększać ryzyko rozwoju raka. W przypadku jakichkolwiek objawów zapalenia, takich jak ból, zaczerwienienie, obrzęk, ważne jest skonsultowanie się z lekarzem. Ponadto profilaktyka obejmuje higieniczny tryb życia: niepalenie tytoniu, zdrową dietę, unikanie ekspozycji na działanie substancji chemicznych.

***

Przeczytaj też o innych chorobach penisa.

Źródła:

• https://www.zwrotnikraka.pl/rak-pracia-objawy/
• https://www.pib-nio.pl/wp-content/uploads/2020/10/Autoreferat_RS.pdf