Niewydolność nerek – 10 objawów i 5 stadiów zaawansowania

Niewydolność nerek jest stanem, w którym nerki stopniowo tracą zdolność do skutecznego filtrowania odpadów z krwi. Może mieć wiele przyczyn, takich jak przewlekła choroba nerek, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia układu odpornościowego oraz niektóre infekcje i toksyny. Istnieją dwa rodzaje niewydolności: ostra i przewlekła. Ostra niewydolność nerek występuje nagle i może być spowodowana przez urazy, infekcje, niedobory krwi lub toksyny. Przewlekła niewydolność nerek rozwija się stopniowo przez wiele lat i jest zazwyczaj wynikiem przewlekłych schorzeń, które stopniowo uszkadzają nerki.

Nieleczona niewydolność nerek może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak nadciśnienie, zaburzenia elektrolitowe, nietrzymanie moczu, a nawet zatrucie organizmu. Wczesne wykrycie i leczenie niewydolności są kluczowe dla zapobieżenia powikłaniom. Diagnoza opiera się na badaniach krwi i moczu, obrazowaniu nerek oraz ocenie ich funkcji. Leczenie może obejmować zmiany w diecie, farmakoterapię, dializę oraz w niektórych przypadkach przeszczep nerki.

Objawy niewydolności nerek mogą obejmować zmęczenie, obrzęki, trudności z oddawaniem moczu, ból w okolicy nerek oraz zmiany w ilości i składzie moczu. Niektóre z symptomów, jak zmęczenie, rozkojarzenie czy obrzęk, często przypisuje się innym schorzeniom. Jakie są najczęstsze objawy niewydolności nerek?

• Obrzęki – nagłe lub stopniowe obrzęki, zwłaszcza w okolicach twarzy, rąk, nóg, stóp, mogą być objawem zatrzymywania w organizmie płynów, których nerki nie są w stanie usunąć. W zaawansowanej niewydolności nerek organizm może zatrzymywać płyny, co prowadzi do obrzęków narządów miednicy mniejszej. Mają one wpływ na funkcjonowanie pęcherza moczowego i mięśni dna miednicy, co z kolei może prowadzić do nietrzymania moczu.
• Trudności z oddawaniem moczu – zmniejszona ilość moczu lub trudności z oddawaniem moczu mogą sygnalizować problemy z funkcjonowaniem nerek.
• Piana w moczu – obecność piany lub białka w moczu może wskazywać na uszkodzenie nerek, które uniemożliwia im zatrzymywanie białek we krwi.
• Krew w moczu – obecność krwi w moczu, zarówno widocznej gołym okiem, jak i wykrywanej pod mikroskopem, może świadczyć o uszkodzeniu nerek lub układu moczowego.
• Ból w okolicy nerek – ból lub dyskomfort w okolicy pleców, po bokach kręgosłupa, może być oznaką problemów z nerkami, szczególnie gdy jest on powiązany z infekcją lub zapaleniem.
• Wzrost ciśnienia krwi – niewydolność nerek może prowadzić do nadciśnienia, ponieważ nerki mają kluczową rolę w regulacji ciśnienia krwi poprzez kontrolę objętości płynów i produkcję hormonów.
• Zmiany w poziomach elektrolitów – wysokie lub niskie poziomy elektrolitów we krwi, takich jak potas, wapń czy fosfor, mogą być symptomami niewydolności nerek, co z kolei może wywoływać inne objawy, takie jak skurcze mięśni, zmęczenie, zaburzenia rytmu serca lub nietrzymanie moczu (nieprawidłowe funkcjonowanie mięśni odpowiedzialnych za kontrolę pęcherza moczowego).
• Zmęczenie – uczucie przewlekłego zmęczenia, nawet przy odpowiednim odpoczynku, może być wynikiem niskiego poziomu czerwonych krwinek lub zaburzeń hormonalnych związanych z niewydolnością nerek.
• Zmiany apetytu – utrata apetytu lub zmiany w smaku jedzenia mogą być efektem gromadzenia się toksyn w organizmie z powodu niewydolności nerek.
• Problemy z koncentracją i pamięcią – uszkodzenie nerek może wywoływać zaburzenia neurologiczne, które mogą objawiać się trudnościami z koncentracją, zapominaniem lub dezorientacją.

Niewydolność nerek jest zazwyczaj klasyfikowana według 5 stadiów, które odzwierciedlają stopień utraty funkcji nerek. Najczęściej stosowaną metodą klasyfikacji jest klirens kreatyniny, który określa, jak szybko nerki usuwają kreatyninę z krwi.

• Stadium 1 – niewielka utrata funkcji nerek. W tym stadium klirens kreatyniny jest w normie lub tylko nieznacznie obniżony, a pacjent zazwyczaj nie ma jeszcze żadnych objawów, jednakże wyniki badań laboratoryjnych, takie jak podwyższony poziom białka w moczu, mogą wskazywać na początkowe problemy z funkcjonowaniem nerek.
• Stadium 2 – umiarkowana utrata funkcji nerek. Na tym etapie klirens kreatyniny jest już obniżony, co oznacza, że nerki nie pracują w pełni sprawnie. Pacjenci mogą zacząć odczuwać niektóre objawy, takie jak zmęczenie, obrzęki, czy zmiany w wydzielaniu moczu.
• Stadium 3 – umierające nerki. W tym stadium klirens kreatyniny jest znacznie obniżony, co oznacza dużą utratę funkcji nerek. Pacjenci często doświadczają bardziej nasilonych symptomów, jak obrzęki, zmęczenie, zaburzenia snu, ból w okolicy nerek i problemy z koncentracją.
• Stadium 4 – przewlekła niewydolność nerek. Bardzo niski klirens kreatyniny oznacza, że nerki nie są w stanie skutecznie usuwać odpadów z krwi. Pacjenci często wymagają dializy lub przeszczepu nerki, aby przeżyć.
• Stadium 5 – końcowa niewydolność nerek. Jest to ostatni etap niewydolności, w którym klirens kreatyniny jest bardzo niski lub wręcz nieobecny. Pacjenci wymagają regularnej dializy lub przeszczepu nerki, aby żyć.

Postęp choroby może być różny u różnych pacjentów, a leczenie niewydolności nerek i postępowanie są zależne od stopnia zaawansowania choroby oraz od ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Regularne kontrole lekarskie i badania laboratoryjne są kluczowe dla monitorowania stanu nerek i odpowiedniego zarządzania chorobą.

Leczenie niewydolności nerek zależy od przyczyny niewydolności, stadium choroby oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Do najczęściej wykorzystywanych procedur medycznych można zaliczyć:

• leczenie farmakologiczne – lekarz może zalecić stosowanie leków w celu kontrolowania ciśnienia krwi, obniżenia poziomu cholesterolu, kontroli poziomu cukru we krwi, zarządzania bólami lub kontrolowania poziomów elektrolitów;
• zmiany w diecie – dieta może zostać zmodyfikowana w celu zmniejszenia obciążenia nerek, na przykład przez ograniczenie spożycia białka, sodu, potasu i fosforu; dobór odpowiedniej diety jest istotny dla zdrowia nerek i ogólnego samopoczucia pacjenta;
• dializa– w przypadku zaawansowanej niewydolności nerek, gdy nie są one w stanie skutecznie usuwać toksyn z krwi, może być konieczna dializa (prowadzona w formie hemodializy lub dializy otrzewnowej, w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta);
• przeszczep nerki – przeszczep może być opcją dla niektórych pacjentów z zaawansowaną niewydolnością nerek; przeszczepienie nerki może poprawić jakość życia i znacznie zwiększyć jego długość, ale wymaga regularnej terapii immunosupresyjnej i stałego monitorowania;
• leczenie objawowe – leczenie stosowane na ogół w celu złagodzenia objawów niewydolności nerek, takich jak obrzęki, ból czy zmęczenie.

Rokowania dla pacjentów są różne i zależą od przyczyny niewydolności nerek, stadium choroby, skuteczności wybranego sposobu leczenia oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Wczesne wykrycie i odpowiednie leczenie niewydolności mogą poprawić rokowania, ale często pacjenci wymagają ciągłej opieki medycznej i zmiany stylu życia. Dlatego ważne jest regularne monitorowanie stanu zdrowia nerek oraz ścisła współpraca z lekarzem specjalistą.