Dlaczego rany się nie goją

W zależności między innymi od rodzaju i wielkości rany jej gojenie może trwać kilka bądź kilkanaście dni. W bardziej skomplikowanych przypadkach jest to parę tygodni. Jeżeli jednak proces ten wydłuża się do dwóch miesięcy, mamy do czynienia z niegojącą się raną przewlekłą. Co może być tego przyczyną? Dlaczego czasami rany się nie goją?

W normalnych warunkach proces gojenia rozpoczyna się już w momencie zranienia. Zaczyna się od fazy zapalnej i samoczyszczenia rany, potem następują fazy naprawczo-wytwórcze i uzupełnianie ubytków. Jeśli na którymś etapie te naturalne procesy są zaburzone, rana goi się wolniej lub nieprawidłowo. Przyczyny trudno gojących się ran mogą być zewnętrzne (miejscowe) lub wewnętrzne (ogólnoustrojowe). Te pierwsze wynikają zazwyczaj z zanieczyszczenia rany i/lub niewłaściwego jej zaopatrzenia. Drugie to efekt przewlekłej choroby, a także ogólnej złej kondycji organizmu.

Choć wielu osobom wydaje się to nieprawdopodobne, zła dieta może prowadzić do tego, że rany nie goją się tak jak powinny lub wcale. Im lepiej jest odżywiony organizm, tym lepsza jest również kondycja skóry, a to sprawia, że łatwiej się ona regeneruje. Poza ogólnym niedożywieniem, problemem mogą być źle zbilansowane posiłki i za mało białka w codziennym menu. W przypadku trudno gojących się ran przewlekłych białko jest absolutną podstawą wyżywienia, bo stanowi ono budulec tkanek. Należy go w takiej sytuacji spożywać więcej niż standardowo, wzbogacając jednocześnie dietę o dodatkowe witaminy i minerały oraz pamiętając o regularnym nawadnianiu organizmu.

Niedokrwienie, a co za tym idzie także niedotlenienie tkanek, utrudnia, spowalnia lub wręcz uniemożliwia proces gojenia się rany. Dzieje się tak między innymi w przypadku niektórych chorób przewlekłych zaburzających prawidłowe działanie układu krążenia (cukrzyca, niewydolność tętnicza, niewydolność żylna i inne). Krew nie dopływa do rany (lub dopływa jej tam zbyt mało), nie docierają do niej składniki odżywcze (budulec), procesy wytwórcze nie mogą dojść do skutku albo przebiegają nieprawidłowo. Z powodu zbyt małej ilości tlenu może dochodzić ponadto do martwicy tkanek, a to prosta droga do zakażenia i dalszych powikłań.

Zaburzenia odporności mają bardzo poważny wpływ na gojenie się ran, ponieważ to układ odpornościowy organizmu odgrywa jedną z najważniejszych ról w początkowych fazach gojenia. Jeśli nie zadziała prawidłowo, dochodzi do ran powikłanych – organizm nie broni się, tak jak powinien. Dzieje się tak przede wszystkim w przypadku tych schorzeń, które osłabiają (lub wręcz wyłączają) odporność (na przykład choroby nowotworowe czy AIDS) oraz – paradoksalnie – także podczas niektórych terapii (jak przy różnych metodach leczenia raka).

Każde przerwanie ciągłości skóry jest potencjalnie zagrożone zanieczyszczeniem i zakażeniem. Do rany mogą przedostać się drobnoustroje chorobotwórcze (bakterie, wirusy, grzyby) i powikłać naturalny proces gojenia, co objawia się miejscowym uciepleniem skóry, rumieniem wokół rany, pulsowaniem w jej wnętrzu, bólem, czasami także ropnym wysiękiem. Gdy do symptomów dołącza gorączka – prawdopodobnie rozwija się groźne zakażenie ogólnoustrojowe wymagające natychmiastowej interwencji lekarza. Najczęściej zakażeniu ulegają rany szarpane – po ugryzieniach, zanieczyszczone ziemią, śliną zwierzęcia, martwiczymi tkankami. To zawsze bardzo trudno gojące się rany.

I wreszcie kwestia ostatnia, choć wcale nie najmniej ważna, czyli prawidłowe zajęcie się raną i wspomaganie naturalnego procesu gojenia. Przy braku jej zaopatrzenia lub nieprawidłowym zaopatrzeniu rany można nie tylko nie pomóc, ale i zaszkodzić. Rana pozostawiona sama sobie – bez dezynfekcji i opatrunku – może zagoić się bez powikłań, ale równie dobrze może stać się powikłaną raną przewlekłą. Nie warto ryzykować, choć oczywiście istnieją także opatrunki na trudno gojące się rany! Zawsze jednak lepiej zapobiegać niż leczyć. Nie zapominajmy zatem o podstawowych czynnościach: jak najszybszym oczyszczeniu i zdezynfekowaniu rany, zabezpieczeniu jej sterylnym opatrunkiem, zastosowaniu opatrunku specjalistycznego – zależnie od rodzaju rany i utrzymywaniu odpowiedniego poziomu higieny.