Urografia – badanie układu moczowego

Urografia jest stosowana do oceny układu moczowego: nerek, moczowodów i pęcherza.
W badaniu wykorzystuje się kontrast, który wstrzykuje się do organizmu pacjenta,
a następnie wykonuje się serię zdjęć rentgenowskich w celu wizualizacji narządów. Badanie może pomóc w wykryciu kamieni nerkowych, nowotworów czy wad w budowie układu moczowego. Przed urografią z kontrastem konieczne jest odpowiednie przygotowanie obejmujące ograniczenie jedzenia, wypicie większej ilości płynów czy opróżnienie pęcherza moczowego. Pacjent powinien również poinformować lekarza o swoim stanie zdrowia
i ewentualnych alergiach.

Przed badaniem pacjent może zostać poproszony o wypicie pewnej ilości płynów. Dożylnie podaje mu się kontrast, który umożliwia lepszą wizualizację układu moczowego. Czasami konieczne może być opróżnienie pęcherza przed rozpoczęciem badania.

Procedura rozpoczyna się od wprowadzenia kontrastu do organizmu pacjenta – zazwyczaj przez żyłę na przedramieniu lub dłoni. Kontrast, który jest substancją radioaktywną, umożliwia dobry podgląd narządów układu moczowego na zdjęciach rentgenowskich. Po jego podaniu pacjent jest poddawany serii zdjęć RTG w różnych pozycjach ciała (na leżąco
i na stojąco). Zdjęcia są wykonywane w określonych odstępach czasu, aby można było śledzić przemieszczanie się kontrastu przez układ moczowy. Po zakończeniu serii zdjęć kontrast zostaje naturalnie wydalony z organizmu wraz z moczem.

Lekarz radiolog ocenia uzyskane obrazy i dokonuje diagnozy na podstawie wykonanych zdjęć. Badanie urograficzne pomaga w identyfikacji problemów takich jak kamienie nerkowe, nowotwory, wady anatomiczne układu moczowego czy obstrukcje.

Przed urografią należy poinformować lekarza o swoim stanie zdrowia, historii chorób, alergiach oraz aktualnie przyjmowanych lekach. Pomaga to dostosować procedurę do indywidualnych potrzeb. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić wypijanie większej ilości płynów w dniach poprzedzających badanie, aby przygotować nerki do wydalania kontrastu. W dniu badania może być wymagane ograniczenie jedzenia, szczególnie przed samym badaniem. Lekarz lub personel medyczny dostarczają dokładne instrukcje odnośnie do długości postu przed urografią. Często pacjentom zaleca się opróżnienie pęcherza moczowegotuż przed wykonaniem zdjęć, ponieważ pusty pęcherz może wpłynąć na uzyskanie lepszych obrazów układu moczowego. Przygotowanie do badania ułatwia również łatwo zdejmowana odzież.

Urografia może być wykorzystywana w przypadkach bólu w okolicy nerek lub moczowodów w celu zidentyfikowania ewentualnych przyczyn, takich jak kamienie nerkowe lub inne zmiany strukturalne. Wskazaniem do badania jest również obecność krwi w moczu (hematuria), niedrożność układu moczowego lub konieczność kontroli postępów leczenia.

Przeciwwskazaniem do wykonania urografiijest uczulenie na składniki stosowanego podczas badania kontrastu. W takim przypadku konieczne jest zastosowanie alternatywnych metod diagnostycznych lub specjalnych środków ostrożności. Również
w przypadku pacjentów z ciężkim uszkodzeniem nerek istnieje ryzyko, że podanie kontrastu może pogorszyć ich stan. Urografii unika się u kobiet w ciąży, zwłaszcza w pierwszym trymestrze. W przypadku konieczności przeprowadzenia badania u ciężarnej lekarz musi uwzględnić ryzyko i korzyści oraz ewentualnie wybrać bezpieczniejszą metodę diagnostyczną.

Niekiedy urografia z kontrastem ma skutki uboczne, choć są one stosunkowo rzadkie. Jednym z głównych powikłań jest reakcja alergiczna na użyty kontrast. Niektórzy pacjenci mogą doświadczyć objawów takich jak wysypka, świąd, obrzęk, duszność lub anafilaksja. Dlatego istnieje konieczność przeprowadzenia wywiadu alergicznego przed badaniem
i zastosowania odpowiednich środków ostrożności u pacjentów z historią alergii.

U niektórych osób podanie kontrastu może wpływać na funkcję nerek. Szczególnie osoby
z już istniejącymi problemami nerkowymi, jak przewlekła niewydolność nerek, mają zwiększone ryzyko uszkodzenia nerek po urografii. Możliwe jest też doświadczenie ostrych bólów brzucha, które mogą być spowodowane rozciąganiem moczowodów przez kontrast. Te bóle zazwyczaj ustępują samoistnie w ciągu kilku godzin po badaniu.

Po urografii niektórzy pacjenci mogą doświadczyć krwiomoczu, zwłaszcza jeśli badanie wykazuje obecność kamieni nerkowych. Pozostałe reakcje niepożądane takie jak nudności, wymioty, biegunka lub bóle głowy są zazwyczaj łagodne i przemijające.

Nieprawidłowy wynik urografii może oznaczać obecność kamieni w nerkach lub moczowodach, które mogą powodować blokady i upośledzać przepływ moczu.
W niektórych przypadkach nieprawidłowy wynik sugeruje obecność guza lub nowotworu
w obrębie układu moczowego (rak nerek lub moczowodu). Urografia może ujawnić objawy zapalenia nerek, moczowodów lub pęcherza moczowego, a także wady wrodzone, obstrukcje powstające w wyniku zwężania lub obecności guza czy uszkodzenia pourazowe. Nieprawidłowy wynik urografii może być związany również z innymi schorzeniami lub stanami, takimi jak torbiele nerek, zaburzenia krwawienia lub infekcje.