Cystografia – na czym polega i jak wygląda badanie

Cystografia, zwana też cystouretrografią, to radiologiczne badanie dolnego układu moczowego wykorzystywane w diagnostyce niektórych chorób urologicznych oraz nefrologicznych. Wykonuje się je w warunkach ambulatoryjnych – zarówno dorosłym, jak i dzieciom. Jak przebiega cystografia, ile trwa, w jakich przypadkach się zleca takie badania i czego można się w ich wyniku dowiedzieć?

Poza urazami lub podejrzeniem wrodzonych wad anatomicznych pęcherza moczowego, wskazaniami do wykonania cystografii są również między innymi:

• problemy z utrzymywaniem moczu (nietrzymanie moczu u dorosłych, nocne moczenie u dzieci),
• kłopoty z oddawaniem moczu (bolesne mikcje, zaleganie moczu w pęcherzu, słaby strumień i inne),
• przewlekłe i nawracające infekcje układu moczowego (u dzieci, jak i u dorosłych).

Badanie cystograficzne polega na wypełnieniu pęcherza środkiem cieniującym (tak zwanym kontrastem)
i wykonaniu serii zdjęć rentgenowskich w obrębie miednicy mniejszej. Takie RTG umożliwia dokładne zobrazowanie wnętrza pęcherza. Czasami robi się również cystografię mikcyjną, podczas której układ moczowy obrazowany jest dodatkowo w trakcie oddawania moczu oraz tuż po zakończeniu tej czynności przez pacjenta.

Cystouretrografia (cystouretrografia mikcyjna) jest badaniem inwazyjnym, ponieważ przed wykonaniem zdjęć RTG konieczne jest cewnikowanie. Przez cewkę moczową lekarz wprowadza do pęcherza pacjenta cewnik. Przy jego pomocy wtłacza się do pęcherza środek cieniujący – aż do momentu odczuwania przez badaną osobę silnego parcia na mocz. U dorosłych jest to zwykle 250 do 300 ml płynu. Zabieg nie jest bolesny, ale z pewnością powoduje dyskomfort, dlatego na przykład cystografia u dziecka przeprowadzana jest przy miejscowym zastosowaniu znieczulającego żelu, czasami także łagodnych środków uspokajających. Po wypełnieniu pęcherza, gdy pacjent leży na wznak na specjalnym stole rentgenowskim, wykonuje się zdjęcia RTG w obrębie miednicy.
W niektórych przypadkach badany jest proszony o opróżnienie pęcherza. W trakcie oddawania moczu oraz tuż po tym również robi się zdjęcia uwidaczniające dolną część układu moczowego (to wspomniana już cystografia mikcyjna).

Badanie wykonuje się w warunkach ambulatoryjnych, co oznacza, że nie jest konieczny pobyt w szpitalu. Cystografia trwa zwykle stosunkowo krótko, bo tylko kilkanaście minut. Przed wejściem do gabinetu należy udać się do toalety i opróżnić pęcherz. Trzeba też zadbać o higienę okolic intymnych, a godzinę lub pół godziny przed badaniem dobrze napić się wody (najlepiej szklankę lub dwie). To samo warto zrobić po badaniu. Takie „przepłukanie” dróg moczowych zabezpiecza przed potencjalną infekcją.

Wynik badania otrzymuje się w postaci zdjęć RTG z opisem. Interpretacji dokonuje lekarz zlecający cystografię, którym jest zazwyczaj urolog lub nefrolog. Na ich podstawie jest on w stanie ocenić między innymi, czy wielkość pęcherza jest prawidłowa, czy jest on szczelny, czy jego wewnętrzna struktura nie wykazuje nieprawidłowości
w postaci guzów lub na przykład uchyłków, czy mocz z pęcherza nie cofa się do moczowodów, czy po mikcji pęcherz jest całkowicie opróżniony, czy nie ma w nim żadnych złogów lub skrzeplin etc. Choć nielubiana przez pacjentów, cystografia jest badaniem szczególnie pomocnym w diagnostyce wielu chorób układu moczowego. Nie powinno się jej jednak wykonywać kobietom w ciąży, osobom, które mogą być uczulone na substancje podawane jako kontrast, a także wszystkim tym, którzy zgłaszają objawy infekcji dróg moczowych.

Problemy zdarzają się rzadko, bo badanie jest raczej bezpieczne, ale jednak mogą się pojawić. Najczęstsze dolegliwości po cystografii mają związek z cewnikowaniem. W ciągu kilku dni po takim badaniu można mieć objawy częstomoczu, mocz lekko podbarwiony krwią, odczuwać pieczenie w cewce moczowej – zwłaszcza podczas mikcji. Poważniejszym, ale nieczęstym, powikłaniem są mechaniczne urazy cewki lub pęcherza.

***

Przeczytaj też o innych badaniach wykorzystywanych w diagnozowaniu schorzeń układu moczowego:

• ogólne badanie moczu
• posiew moczu
• badania urodynamiczne

Źródła:

• https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/51982,cystografia-i-cystografia-mikcyjna
• https://eurologia.pl/g/113,cystografia