Nietrzymanie moczu w ciąży – przyczyny, objawy, leczenie

Nietrzymanie moczu w ciąży to objaw, który dla wielu kobiet stanowi powód do wstydu. Wynika to z faktu, że wciąż niewiele mówi się o tego typu symptomach, a co za tym idzie – świadomość dotycząca ich niwelowania jest niska. Na szczęście istnieją sposoby na poradzenie sobie z popuszczaniem moczu w ciąży. Pomagają one nie tylko ograniczyć okazjonalne wycieki, ale także wzmacniają mięśnie dna miednicy i przygotowują ciało do porodu, minimalizując ryzyko ponownego pojawienia się problemu w przyszłości. Czym charakteryzuje się popuszczanie moczu w ciąży i jak odróżnić to zjawisko od niebezpiecznego sączenia się wód płodowych? Czy fizjoterapia uroginekologiczna w ciąży jest możliwa i jakie daje korzyści w kontekście zdrowia intymnego? Jak zmieniać codzienne nawyki, by ograniczyć wstydliwe objawy?

Odpowiedzi na te i inne pytania związane z inkontynencją (nietrzymaniem moczu) w czasie oczekiwania na poród znajdują się poniżej. Zapraszamy do lektury!

Nietrzymanie moczu w ciąży przybiera charakter inkontynencji wysiłkowej – wycieki pojawiają się więc zwykle wtedy, gdy tłocznia brzuszna, mięśnie brzucha i mięśnie dna miednicy zostają zaangażowane do konkretnych czynności. Początkowo popuszczanie moczu w ciąży zdarza się w takich sytuacjach, jak intensywny śmiech, kichanie czy kaszel, a później można je obserwować także przy podnoszeniu konkretnych rzeczy, wstawaniu z pozycji siedzącej lub leżącej, a także podczas oddawania stolca, wchodzenia po schodach czy szybkiego spaceru.

Zdarza się, że pacjentka myli wyciekający mocz z sączącymi się wodami płodowymi (nie da się ich bowiem odróżnić na pierwszy rzut oka – plamy na bieliźnie, zwłaszcza ciemnej lub kolorowej, wyglądają tak samo). Aby rozróżnić te dwie sytuacje – dla bezpieczeństwa mamy i dziecka – warto jeszcze przed ciążą zaopatrzyć się w specjalne paski do pomiaru pH cieczy, które po przyłożeniu ich do mokrej bielizny wskazują źródło pochodzenia wilgoci. I o ile wyciek moczu jest sytuacją, która nie stanowi powodu do niepokoju, o tyle sączenie się wód płodowych (zwłaszcza po prenatalnej diagnostyce inwazyjnej – amniopunkcji lub biopsji kosmówki) zdecydowanie powinno być skonsultowane z lekarzem.

Tak, jak zostało to już wspomniane, popuszczanie moczu w ciąży w znaczącej większości przypadków ma bardzo specyficzny charakter i przypomina zazwyczaj wysiłkowe nietrzymanie moczu. W praktyce oznacza to, że wyciek następuje pod wpływem wysiłku, a bardziej precyzyjnie – pod wpływem wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej, powodującego jednocześnie nacisk na struktury dna miednicy, w tym – na pęcherz. Dodatkowo w okresie ciąży mięśnie dna miednicy rozciągają się, a ich wytrzymałość spada ze względu na rosnącą wagę dziecka i powiększającą się objętość wód i błon płodowych.

Pośrednie przyczyny nietrzymania moczu w ciąży mogą być także związane z wcześniejszym osłabieniem struktur obecnych w miednicy. Mowa tu przede wszystkim o poprzednich porodach, a także o przeprowadzonych operacjach i zabiegach ginekologicznych.

Leczenie nietrzymania moczu w ciąży jest niezwykle istotne. Po pierwsze, należy je wdrożyć z uwagi na komfort życia i codziennego funkcjonowania kobiety, a po drugie – można (dzięki terapii) wzmocnić mięśnie dna miednicy i tym samym zapobiegać pojawieniu się inkontynencji w przyszłości – bezpośrednio po porodzie i później – po okresie połogu.

Złotym standardem leczenia nietrzymania moczu w ciąży jest fizjoterapia uroginekologiczna dla ciężarnych, uwzględniająca pełną diagnostykę, a także ćwiczenia – zarówno te wykonywane w gabinecie, pod okiem specjalisty, jak i te domowe – zlecone przez fizjoterapeutę. Tak naprawdę do gabinetu można udać się na każdym etapie ciąży, choć najlepiej zrobić to oczywiście jeszcze przed pojawieniem się problemu inkontynencji, ponieważ lepiej zapobiegać, niż leczyć, a nietrzymaniu moczu w ciąży można skutecznie zapobiegać. Oprócz ćwiczeń mięśni dna miednicy oraz terapii manualnej, fizjoterapeuta może zaproponować pacjentce również kinezjotaping, czyli oklejanie brzucha – aż do spojenia łonowego – specjalnymi taśmami. Ekspert robi to w taki sposób, by odciążyć kręgosłup oraz mięśnie w przypadku „dźwigania” stale rosnącego brzuszka, co także korzystnie wpływa na kondycję mięśni dna miednicy, a tym samym na aktywność układu moczowego.

Fizjoterapeuta proginekologiczny powinien wskazać również pacjentce zasady dotyczące zmiany codziennych nawyków, stanowiące element profilaktyki nietrzymania moczu – tak w okresie ciąży, jak również po jej zakończeniu. Wśród takich zasad można wyróżnić między innymi odpowiednią technikę podnoszenia przedmiotów (bez zbytniego angażowania tłoczni brzusznej) czy kichania lub kaszlu (w wyproście, ze skrętem tułowia). Pozytywne nawyki dotyczą także sposobu wstawania z siadu bądź leżenia czy oddawania stolca i moczu (chodzi tu o właściwe pozycje, które nie obciążają mięśni dna miednicy).

Warto dodać, że prawidłowo przeprowadzona fizjoterapia uroginekologiczna, wraz z zaangażowaniem pacjentki, mogą zminimalizować lub nawet całkowicie zniwelować objaw nietrzymania i popuszczania moczu w ciąży, a oprócz tego niosą ze sobą szereg innych benefitów, jak choćby przygotowanie krocza do porodu czy obniżenie ryzyka nietrzymania moczu w przyszłości.

Czytaj również: nietrzymanie moczu po porodzie