Terapia blizny – nie warto tego lekceważyć

Blizna powstaje przy ubytku tkanek miękkich, na skutek znacznej głębokości urazu albo w wyniku interwencji chirurgicznej. W takich przypadkach nie ma szansy na jej uniknięcie, ale można skutecznie wpłynąć na zminimalizowanie blizny i poprawę jej wyglądu Kompleksowa terapia blizny obejmuje między innymi mobilizację blizny poprzez działania z wykorzystaniem narzędzi do pracy z tkanką miękką, aplikację odpowiednich preparatów czy masaż blizny pooperacyjnej. Co warto o tym wiedzieć?

Na początek kilka słów o tym, jak w procesie gojenia dochodzi do powstawania blizn. Otóż tkanka bliznowata narasta w miejscu, w którym doszło do przerwania ciągłości skóry właściwej. Jej zadanie polega na złączeniu brzegów rany i wypełnieniu ubytków. Powierzchniowa (widoczna) warstwa bliznowata jest jedynie częścią tworzącej się tkanki, ponieważ blizna łączy również struktury znajdujące się głębiej. Problem związany z tkanką bliznowatą polega na jej nieregularnym ułożeniu i wypełnianiu wszystkich miejsc ubytków. W rezultacie występuje ona w tkankach skórnych, mięśniowych, powięziowych... Nieodpowiednia mobilizacja blizny (lub jej brak) może spowodować przerost tkanki i brak elastyczności, co prowadzi do powstania kolejnych dolegliwości. Zaburzenie różnych struktur przez tkankę bliznowatą zależy od lokalizacji i wielkości uszkodzenia oraz od przebiegu procesu gojenia. Na ten ostatni aspekt można mieć ogromny wpływ.

Zobacz też: jak dbać o bliznę po operacji.

Wiele koniecznych zabiegów chirurgicznych pozostawia ślad w postaci blizn, które dają o sobie znać jeszcze przez długi czas po zagojeniu rany pooperacyjnej. Po chirurgicznym usunięciu raka piersi blizny potrafią wywołać ból nawet u 72% pacjentek. Laparotomia (otworzenie jamy brzusznej i przeprowadzenie jakiejkolwiek operacji w jej obrębie) w ponad 90% przypadków pozostawia zrosty dające o sobie znać w postaci przewlekłych bólów brzucha i miednicy. W każdym przypadku fizjoterapia blizny może wpłynąć na zminimalizowanie negatywnych skutków związanych z jej pojawieniem się. Na przykład prawidłowo wykonana mobilizacja blizny po CC (jeden z najczęstszych przypadków blizn) może znacznie podnieść komfort życia kobiety, która ma za sobą cesarskie cięcie.

Podstawowym warunkiem powodzenia w tym przypadku jest jak najszybszy czas rozpoczęcia fizjoterapii blizny. Pracę z tkankami okalającymi uszkodzone miejsce można zacząć już w chwili powstania urazu. Na typową mobilizację blizny należy zaczekać do momentu całkowitego wygojenia się rany (czyli zazwyczaj jakieś 3-4 tygodnie). Decyzję w tej kwestii podejmuje lekarz – zwłaszcza w przypadku leczenia rozległych urazów.
W większości przypadków mobilizację obejmującą fizjoterapię manualną blizny można wykonywać samodzielnie, jeżeli jej lokalizacja to umożliwia. W przeciwnym wypadku korzysta się z pomocy wykwalifikowanego fizjoterapeuty.

Masaż blizny należy wykonywać z użyciem odpowiednich kremów, maści lub innych środków do skóry, dbając
o prawidłowe nawilżenie i natłuszczenie masowanego miejsca (nie można dopuścić do jego przesuszenia). Dodatkowe substancje zawarte w różnych preparatach do masażu blizn wspomagają leczenie. Są to między innymi:

• heparyna – poprawia nawodnienie tkanki i rozluźnia strukturę kolagenu,
• alantoina – przyspiesza gojenie oraz zmniejsza widoczność blizn i rozstępów,
• wyciąg z cebuli – łagodzi stan zapalny i wspomaga regenerację komórek,
• silikon – reguluje nawilżenie tkanek, uelastycznia i zmiękcza skórę.

Specjalistyczna pomoc jest niezbędna w przypadku wykorzystania pozostałych metod pracy z bliznami, takich jak: światłolecznictwo, laseroterapia, ultradźwięki, PIR – poizomeryczna relaksacja mięśni, magnetoterapia, krioterapia, medyczna akupunktura (suche igłowanie) i inne.

W procesie mobilizacji blizny bardzo ważnym czynnikiem jest regularność przeprowadzanych zabiegów (najczęściej masaży). Czas trwania leczenia jest uzależniony od tempa regeneracji (czynnik indywidualny), rozległości i głębokości uszkodzeń czy rodzaju i częstotliwości stosowanych zabiegów. Nierzadko cały proces trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy.

Prawidłowa terapia blizny w tym przypadku ma na celu przywrócenie elastyczności skóry, zmniejszenie wielkości oraz rozjaśnienie blizny i sprawienie, aby była ona jak najmniej widoczna. Cesarskie cięcie wymaga przecięcia wszystkich powłok brzusznych, co pozostawia głęboką ranę. Tuż po operacji postępowanie ogranicza się do odpowiedniego zaopatrzenia rany. Należy dbać o jej czystość i prawidłową zmianę opatrunków. Dodatkowo trzeba unikać zbyt dużego napięcia mięśni w okolicy rany. Niewskazane jest podnoszenie ciężkich przedmiotów, przebywanie dłuższy czas w jednej pozycji czy długie kąpiele. Od sposobu gojenia się rany zależy przyszła wielkość blizny. Najczęściej mobilizację blizny po operacji CC można rozpocząć mniej więcej 5-6 tygodni od porodu. Do czynności, które powinny stać się rutyną przez następne kilka tygodni, należą:

• codzienny (lub wykonywany kilkukrotnie w ciągu dnia) masaż blizny pooperacyjnej przy użyciu opuszków palców, z wykorzystaniem odpowiednich preparatów uelastyczniających skórę i rozluźniających struktury tworzącej się blizny; masaż należy wykonywać ruchami okrężnymi w okolicy brzucha i podbrzusza, stopniowo zawężając masowany obszar do miejsca, gdzie znajduje się blizna;
• delikatne naciąganie skóry; nie należy tego robić w momencie uczucia dużego dyskomfortu lub bólu.

Taki masaż i rozciąganie można wykonać przykładowo podczas kąpieli lub bezpośrednio po niej, kiedy skóra jest nawilżona i elastyczna. Najlepszy i najszybszy rezultat uzyskuje się, rozpoczynając mobilizację blizny po CC najwcześniej jak to tylko możliwe, czyli krótko po zagojeniu się rany, jednak nawet w przypadku starych blizn można w ten sposób znacznie poprawić ich stan i spróbować zlikwidować zgrubienia, rozluźniając tkankę przy użyciu odpowiednich preparatów. Zaniedbane blizny mogą w późniejszym czasie być przyczyną bólów kręgosłupa i pleców, a nawet problemów w funkcjonowaniu układu rozrodczego.

Czytaj także: pielęgnacja rany po cesarskim cięciu.

Zaniechanie zabiegów mających na celu kompleksową terapię blizn prowadzi do szeregu rożnych dolegliwości zależnych od umiejscowienia oraz rozległości uszkodzenia. Do najczęściej spotykanych należą:

• zaburzenia czucia,
• przykurcze mięśniowe,
• zrosty tkanek,
• zaburzenia ruchu, postawy ciała,
• odczuwanie bólu.

Prawidłowa mobilizacja blizny umożliwia maksymalne zbliżenie zagojonego miejsca do stanu sprzed uszkodzenia. Dzięki terapii manualnej blizn, obejmującej głównie masaż blizn pooperacyjnych oraz blizn innego pochodzenia (pooparzeniowych, pourazowych), można znacznie zmniejszyć wrażliwość miejsca, poluzować głębsze warstwy tkanek, nie dopuszczając do powstania przykurczy mięśniowych, rozluźnić zrosty, zapobiec sztywności stawów oraz uzyskać gładką i elastyczną strukturę blizny, która nie spowoduje nadmiernych obciążeń i dolegliwości bólowych w przyszłości.