Jak dbać
o bliznę po operacji?

Pielęgnacja rany pooperacyjnej nie kończy się w momencie zdjęcia szwów. Po pewnym czasie płynnie przechodzi ona w pielęgnację blizny pooperacyjnej. Co warto wiedzieć i co robić, aby na przykład blizna po cesarskim cięciu lub po innej operacji była jak najmniej widoczna i kłopotliwa?

O tym jak, jak pielęgnować ranę po zabiegu chirurgicznym, pisaliśmy w artykule: Pielęgnacja rany pooperacyjnej – opatrunek, higiena, dieta. Dziś kilka słów na temat tego, jak tworzy się blizna pooperacyjna oraz jak dbać o bliznę po zdjęciu szwów.

Rana chirurgiczna goi się w kilku etapach. Na początku powstaje skrzep, który prowizorycznie zamyka cięcie i tymczasowo wypełnia ubytki w ranie. Niemal natychmiast rozpoczyna się, trwająca zwykle kilka dni, faza zapalenia, podczas której rana jest oczyszczana. Potem następuje proliferacja, czyli mnożenie się komórek i odbudowa „braków”, co zajmuje mniej więcej trzy do czterech tygodni. Tworzą się nowe naczynia krwionośne, włókna kolagenowe, brzegi uszkodzonej skóry łączą się i powstaje tkanka zastępcza. Ostatnia faza to modelowanie (przebudowywanie się tkanki bliznowatej) i dojrzewanie blizny pooperacyjnej, które może trwać dwa lata. W prawidłowym przebiegu bliznowacenia miejsce cięcia z czasem blednie, spłaszcza się i zyskuje na elastyczności.

Proces ten wygląda tak samo w przypadku gojenia się rany i powstawania blizny po cesarskim cięciu, jak i każdym innym cięciu chirurgicznym. Efekt końcowy może być jednak różny u różnych osób, co zależy od wielu czynników – między innymi od wieku pacjenta, kondycji jego skóry, usytuowania rany, a także od indywidualnych predyspozycji genetycznych. U jednych wszystko goi się szybko i samoistnie, u innych konieczna jest interwencja. Czasami, w wyniku „nadmiernej reakcji gojenia”, dochodzi do nieprawidłowości i powstania przerostowej blizny pooperacyjnej lub bliznowca.

Blizna przerostowa mieści się w granicach cięcia chirurgicznego, ale jest twarda i mocno wyczuwalna, bo wystaje ponad powierzchnię skóry. Ma nienaturalny, sinawy, fioletowy albo czerwony kolor. Niekiedy wywołuje świąd i/lub ból. Bliznowiec natomiast różni się od blizn przerostowych przede wszystkim tym, że może przekraczać granice cięcia i szerzyć się po powierzchni skóry. Obie opcje traktuje się jak powikłanie. Są nieestetyczne i mogą sprawiać różnego rodzaju problemy (szczególnie, gdy towarzyszą temu zrosty tkanek „z drugiej strony – to jest od wewnątrz), dlatego warto wdrożyć działania profilaktyczne, które mogą (choć nie ma w tym zakresie niestety pewności) zapobiec takiemu finałowi.

Dbanie o bliznę rozpoczyna się już dzień czy dwa po zabiegu, gdy lekarz zaleca tak zwaną mobilizację, czyli wstawanie i ruszanie się, by uniknąć zrostów tkanek otaczających gojącą się ranę. Pielęgnacja blizny pooperacyjnej (po cesarce, wycięciu wyrostka i innych zabiegach) w początkowym okresie, czyli tuż po zdjęciu szwów, sprowadza się przede wszystkim do utrzymywania właściwego poziomu higieny i aplikowania środków zewnętrznego stosowania. Potem do terapii blizny włącza się jeszcze masaże. Najlepsze efekty uzyskuje się, „pracując z blizną” w pierwszych kilku – kilkunastu miesiącach od jej powstania.

Aby wspomóc skórę w procesie gojenia i bliznowacenia oraz sprawić, by miejsce po ranie operacyjnej jak najmniej różniło się od otaczającej je powierzchni skóry, można stosować pielęgnację blizny na przykład przy pomocy różnego rodzaju plastrów i opatrunków silikonowych, które stanowią w tej sytuacji coś na kształt „inkubatora” dla procesu przemodelowania blizny bez ingerencji w jej strukturę.

Po zdjęciu szwów warto uzgodnić z lekarzem czy i kiedy można rozpocząć masaże blizny po cesarskim cięciu lub innej operacji. Masowanie jest istotne, ponieważ polepsza ukrwienie tkanki zastępczej i pomaga bliźnie nie tylko w nabraniu odpowiedniego kolorytu, ale również miękkości i elastyczności. Zwykle taki masaż wykonuje się na początku delikatnymi, kolistymi ruchami, zaczynając od miejsca wokół blizny, potem przechodząc do masowania palcami dłoni samej blizny. Dobrze wspomagać się przy tym na przykład ciekłą parafiną, której używają masażyści – pomaga ona w wykonaniu takiego zabiegu i nie wnika przy tym w strukturę blizny. W kolejnych etapach dochodzą inne techniki masowania, które warto skonsultować z fizjoterapeutą.

W kontekście dbania o bliznę po operacji należy koniecznie pamiętać, że nie powinno się jej opalać przez minimum rok po zabiegu. Części ciała z blizną pooperacyjną najlepiej w ogóle nie wystawiać na działanie słońca, ale można również użyć osłony w postaci naklejonego na bliznę specjalnego plastra (mało widocznego, bo w kolorze cielistym), skutecznie chroniącego ją przed promieniami UV.

Jak dbać o bliznę po operacji, gdy ta stała się blizną przerostową lub bliznowcem, a do tego nie jest już świeżą blizną, bo minęło kilka lat od zabiegu? No cóż... Im dłużej się czeka, tym trudniej zrobić cokolwiek z blizną metodami nieinwazyjnymi, choć – oczywiście – przed podjęciem decyzji na przykład o chirurgicznym usunięciu blizny przerostowej czy bliznowca, warto udać się do fizjoterapeuty na terapię blizny pooperacyjnej lub spróbować zabiegów oferowanych w gabinetach medycyny estetycznej i przez kosmetologów: laser, mezoterapia, dermabrazje...