Otarcia i rany na stopach – co warto wiedzieć

Zapobieganie ranom i otarciom na stopach jest kluczowe, aby utrzymać komfort chodzenia i normalnego, codziennego funkcjonowania. Najważniejsze są prawidłowa higiena skóry oraz dobór dobrze dopasowanego obuwia. Liczy się także noszenie odpowiednich skarpet, unikanie przegrzewania stóp i nadmiernej wilgoci, jak również stosowanie właściwych kosmetyków. Zaniedbania w tym obszarze mogą prowadzić do powstawania odcisków, bolesnych otarć, pęcherzy, modzeli, pęknięć naskórka, a nawet otwartych ran na stopach. Jak sobie z nimi radzić?

Prawidłowe leczenie ran na stopach jest ważne, szczególnie u osób, które są bardziej podatne na problemy skórne (jak cukrzycy) czy z obniżonym czuciem w stopach. W takich przypadkach, w razie wystąpienia problemów, zaleca się między innymi konsultację ze specjalistą w dziedzinie pielęgnacji stóp (podologiem, podiatrą), aby otrzymać odpowiednią opiekę i zalecenia.

Rany i otarcia na stopach mogą mieć różny charakter. Do najczęściej występujących problemów skórnych w tym obszarze ciała należą: odciski, modzele, pęcherze, pękanie pięt, nagniotki...

• Odciski na stopach, nagniotki (bezbarwne zgrubienia) lub otarcia skóry na stopach powstają w wyniku długotrwałego ucisku w jednym miejscu. Są najczęściej powodowane źle dobranymi butami lub długim czasem stania czy chodzenia. Odciski mogą być bolesne i powodować długotrwały dyskomfort.
• Modzele na stopach to zgrubienia skóry podobne do odcisków, o żółtawym lub szarym zabarwieniu. Powstają w wyniku długotrwałego tarcia lub nacisku na skórę. Najczęściej występują na piętach lub pod palcami. Modzele są twarde i mogą być bolesne, szczególnie podczas chodzenia.
• Pęcherze (bąble) na stopach – wypełnione płynem, bolesne. Mogą powstawać na skórze w wyniku tarcia, ucisku lub oparzenia. Są bolesne, zwłaszcza przy naciskaniu lub gdy pękają.
• Popękane pięty to spierzchnięcia i pęknięcia skóry na piętach spowodowane najczęściej suchością skóry, długotrwałym narażeniem jej na wilgoć lub intensywnym tarciem. Głęboko popękane stopy są bolesne.
• Otwarte rany na stopach – uszkodzenia skóry powodujące obnażenie tkanki podskórnej lub mięśniowej. Otwarte rany mogą mieć różne kształty i głębokość – od niewielkich zadrapań po głębokie skaleczenia lub owrzodzenia. Mogą występować na przykład na skutek kontaktu z ostrymi przedmiotami lub powierzchniami. Nierzadko ich leczenie wymaga specjalistycznej pomocy medycznej.

Wszystkie powyższe problemy skórne na stopach mogą powodować duży dyskomfort i utrudniać chodzenie.
W celu uniknięcia tego rodzaju kłopotów należy dbać o higienę stóp, nosić dobre obuwie oraz regularne nawilżać skórę. W przypadku pojawienia się otarć na stopach lub innych ran trzeba jak najszybciej zastosować odpowiednie opatrunki, by poczuć ulgę, wspomóc gojenie oraz zapobiec powstaniu poważniejszych uszkodzeń. Powikłane rany na stopach wymagają oczywiście konsultacji lekarskiej.

Do najczęściej występujących czynników powodujących powstawanie ran i otarć na stopach należą niewłaściwie dobrane obuwie, długotrwałe narażenie danego miejsca na ucisk, nadmierna wilgoć (trzymanie stóp w wilgotnych skarpetach lub butach może zmiękczać skórę, co zwiększa ryzyko powstawania otarć), brak odpowiedniej higieny oraz różnego rodzaju przewlekłe schorzenia: cukrzyca, łuszczyca, wrzodziejące zapalenie naczyń i inne. Infekcje bakteryjne, grzybicze lub wirusowe również mogą prowadzić do uszkodzenia skóry na stopach i powstawania ran. Urazy takie jak skaleczenia, oparzenia lub uderzenia także mogą powodować powstanie ran na stopach. Ponadto, powtarzające się naciski lub tarcie mogą pogłębiać istniejące rany.

Do uszkodzeń skóry na stopach częściej dochodzi latem, które sprzyja chodzeniu boso (zwiększone ryzyko skaleczenia i mechanicznego uszkodzenia skóry) lub wkładaniu obuwia na wilgotne stopy. W wielu przypadkach wysoka temperatura powietrza powoduje nadmierną potliwość, która przyczynia się do rozpulchnienia skóry stóp i powstawania bolesnych otarć.

Postępowanie w przypadku skórnych problemów na stopach zależy od rodzaju i nasilenia danej dolegliwości, ogólne zasady pozostają jednak podobne. Jak należy prawidłowo leczyć rany na stopach?

• Wyczyszczenie rany – przed założeniem opatrunku należy dokładnie oczyścić ranę na stopie, delikatnie płucząc ją pod bieżącą wodą lub solą fizjologiczną. Nie można używać do tego alkoholu, jodyny lub nadtlenku wodoru (wody utlenionej), które mogą podrażniać skórę.
• Opatrzenie rany – na mniejsze rany i otarcia stóp wystarczy nałożyć suchy opatrunek, który pomaga zabezpieczyć ranę przed zanieczyszczeniem. Na większe rany – te, które wydzielają płyn, można stosować specjalne opatrunki hydrokoloidowe.
• Unikanie nacisku i tarcia – w przypadku odcisków czy modzeli ważne jest, aby unikać źródła ucisku i tarcia, które doprowadziły do powstania takich urazów. Noszenie odpowiedniego obuwia, które nie wywiera nacisku na problematyczne miejsca może pomóc w zmniejszeniu dolegliwości.
• Stosowanie kremów nawilżających – w przypadku popękanych pięt i suchej skóry na stopach zaleca się stosowanie kremów nawilżających, które zapewniają skórze właściwy poziom nawodnienia i elastyczności. Zaleca się w takich przypadkach kremy do stóp z dużą zawartością mocznika.
• Nienacinanie pęcherzy – jeśli na stopach są pęcherze, najlepiej pozostawić je nietknięte (nie nacinać i nie przebijać), aby uniknąć infekcji. Pęknięte bąble można delikatnie przetrzeć roztworem antyseptycznym i osłonić ranę suchym opatrunkiem.

Pielęgnacja stóp i utrzymywanie ich w czystości są kluczowe dla zapobiegania zakażeniom i szybszego gojenia ran. Należy na bieżąco monitorować stan rany na stopie i reagować na wszelkie zmiany, takie jak zaczerwienienie, obrzęk, gorączka lub nasilający się ból, które mogą wskazywać na zakażenie. W przypadku głębokich, rozległych lub zakażonych ran zawsze zaleca się skonsultowanie się z lekarzem lub specjalistą w dziedzinie pielęgnacji ran.