Legionella – czym jest i jak jej unikać?

Pałeczka legionelli może wywoływać u ludzi różne choroby – tak zwane legionellozy. Jednym z najbardziej znanych rodzajów tej bakterii jest Legionella pneumophila odpowiedzialna za chorobę legionistów, czyli ciężkie zapalenie płuc, czy gorączkę Pontiac. Jak należy leczyć legionellozę i czy można zminimalizować ryzyko zakażenia?

Choroby płuc stanowią do 8% wszystkich zachorowań spowodowanych bakteriami legionella. W tej grupie śmiertelność jest wysoka (15-20%). Gorączka Pontiac wywoływana tą samą bakterią, która występuje u ponad 90% zakażonych, ma łagodny przebieg (dotąd nie odnotowano śmiertelnego przypadku), a samoistne wyleczenie następuje po 3-5 dniach. Choroba nie daje też wyraźnych objawów.

Legionella jest dość powszechnie obecna w środowisku naturalnym, szczególnie w wodach słodkich – w rzekach, jeziorach i stawach. Infekcje u ludzi najczęściej występują na skutek wdychania kropel wody zawierających te bakterie – na przykład podczas kąpieli w zakażonych jacuzzi, basenach, fontannach lub w trakcie korzystania z zanieczyszczonych instalacji chłodniczych czy systemów klimatyzacyjnych. 25 do 50% przypadków zakażenia jest powiązanych z podróżą, pobytem w hotelu czy w środowisku zewnętrznym skażonym bakterią.

Objawy legionellozy (zatrucia legionellą) mogą być różnorodne, o nasileniu od łagodnego do ciężkiego. Choroba często rozpoczyna się podobnie do grypy lub zapalenia płuc. Typowe symptomy to:

• gorączka – wysoka temperatura ciała, która może być trudna do kontrolowania;
• kaszel – suchy lub mokry, niekiedy uporczywy;
• dreszcze i bóle mięśni – osoba zakażona legionellą może doświadczać dreszczy lub drżenia mięśni; dość często występuje też ból mięśni i ogólne uczucie osłabienia (podobne jak w przebiegu grypy);
• ból głowy – to jeden z wczesnych objawów legionellozy;
• ·nudności i wymioty – niektórzy pacjenci mogą doświadczać nudności, wymiotów lub biegunki;
• problemy z oddychaniem – w cięższych zatruciach legionellą może wystąpić duszność i trudności w oddychaniu;
• zapalenie płuc – legionelloza może prowadzić do zapalenia płuc, które miewa ciężki przebieg i wymaga hospitalizacji.

W niektórych przypadkach mogą wystąpić także objawy neurologiczne, takie jak zmiany świadomości, splątanie lub zaburzenia mowy. Objawy zatrucia legionellą mogą być mylone z innymi chorobami, takimi jak grypa czy zapalenie płuc wywołane innymi patogenami. Skuteczne zwalczanie tej choroby zależy między innymi od szybkiej diagnozy, zwłaszcza w przypadku osób bardziej podatnych na ciężki przebieg tej choroby (pacjenci z osłabionym układem odpornościowym lub innymi czynnikami ryzyka).

Leczenie zakażenia legionellą polega na stosowaniu odpowiednich antybiotyków. Antybiotykoterapia jest kluczowa, ponieważ legionelloza może prowadzić do ciężkiego zapalenia płuc i innych powikłań, które wymagają szybkiego działania. Antybiotykiem z wyboru w leczeniu legionellozy jest azytromycyna lub lewofloksacyna. Leczenie może trwać od kilku dni do kilku tygodni, w zależności od nasilenia choroby i reakcji pacjenta na terapię. W ciężkich przypadkach choroby powodowanej legionellą, szczególnie gdy dochodzi do niewydolności oddechowej lub innych poważnych powikłań, może być konieczna hospitalizacja. Wówczas pacjenci są leczeni antybiotykami do momentu poprawy ich stanu zdrowia i ustąpienia objawów legionellozy.

Ważne jest również śledzenie i kontrolowanie źródła zakażenia, zwłaszcza w przypadku epidemii lub ognisk zakażeń legionellą, aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się bakterii. Oczyszczanie i dezynfekcja zanieczyszczonych systemów wodnych oraz przestrzeganie odpowiednich przepisów i wytycznych dotyczących utrzymania jakości wody w tych systemach są kluczowe.

Zapobieganie zakażeniom legionellą to ważna kwestia zarówno w środowisku miejskim, jak i w placówkach opieki zdrowotnej czy hotelach, gdzie występują systemy chłodnicze, baseny i inne instalacje wodne. Przestrzeganie odpowiednich przepisów i wytycznych dotyczących kontroli legionelli oraz regularne monitorowanie i konserwacja systemów wodnych pomagają minimalizować ryzyko zakażenia tą bakterią. Jak można zapobiec jej namnażaniu i rozprzestrzenianiu?

• Monitorowanie i utrzymywanie jakości wody – regularne badania wody w systemach chłodniczych, basenach, jacuzzi, fontannach i innych instalacjach wodnych mogą pomóc w wykryciu obecności legionelli w wodzie i umożliwić podjęcie działań prewencyjnych.
• Dezynfekcja wody – stosowanie odpowiednich środków dezynfekcyjnych, takich jak chlor, może pomóc w kontrolowaniu populacji legionelli w wodzie. Systemy chłodnicze i baseny powinny być odpowiednio dezynfekowane i monitorowane.
• Utleniacze – związki takie jak ozon również radzą sobie ze zwalczaniem legionelli w wodzie. Są one skuteczne w zabijaniu bakterii i pomagają w zapobieganiu zakażeniom.
• Temperatura – podgrzewanie wody do temperatury minimum 60°C jest zwykle skutecznym sposobem eliminacji bakterii legionella.
• Prawidłowa konserwacja i czyszczenie systemów wodnych – regularne czyszczenie, konserwacja i usuwanie osadów z systemów wodnych pomagają zapobiegać gromadzeniu się legionelli i innych patogenów.

Systemy chłodnicze, klimatyzacyjne i inne instalacje wodne powinny być regularnie sprawdzane i utrzymywane w dobrym stanie technicznym. Osoby odpowiedzialne za zarządzanie nimi powinny być przeszkolone w zakresie bezpiecznej obsługi i utrzymania oraz w identyfikacji potencjalnych problemów związanych z legionellą.

Źródła:

1. https://bibliotekanauki.pl/articles/874257.pdf
2. https://sla.pl/bakteria-legionella-pneumophila-przyczyny-objawy-i-leczenie/