Correcte gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen

Het ene masker is het andere niet: moleculair bioloog dr. Marcus Reska van het Duitse BZH (Beratungszentrum für Hygiene, adviescentrum voor hygiëne) legt uit in welke situaties een ademhalingsmasker deel moet uitmaken van de persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM), welke factoren van invloed zijn op de lekdichtheid van het masker en waarop moet worden gelet bij het opzetten en afnemen van het masker.

In een ziekenhuisomgeving wordt onderscheid gemaakt tussen twee typen maskers. Ten eerste is er het uit meerdere lagen opgebouwde mondneusmasker dat ook als chirurgisch mondneusmasker bekend staat. Het mondneusmasker wordt gewoonlijk door patiënten gedragen om anderen te beschermen, bijvoorbeeld tegen slijmdeeltjes of grotere druppels bij zwaar hoesten. Dergelijke mondneusmaskers worden conform hun oorspronkelijke doel in de beroepscontext van de gezondheidszorg tijdens een operatie gedragen door het operatieteam, om besmetting van wonden te voorkomen. Mondneusmaskers bieden in de eerste plaats bescherming tegen de ziektekiemen van de drager. In ziekenhuizen betekent dit dat mondneusmaskers vooral voor anderen bescherming bieden. Anders is het bij het tweede type masker: het ademhalingsmasker. Dit masker maakt deel uit van de persoonlijke beschermingsmiddelen en dient als zodanig dan ook voor de bescherming van de drager zelf. Een ademhalingsmasker van klasse FFP2 is in het algemeen altijd noodzakelijk bij zogenaamde aerosolgenererende procedures. Een ademhalingsmasker van beschermingsklasse FFP2 of FFP3 beschermt de drager tegen ziektekiemen die zich bevinden in de kleinste druppels, de zogenaamde druppelkernen, en voorkomt dat deze in zijn of haar luchtwegen terechtkomen. Hoe effectief dat gebeurt, hangt bij de zogenaamde deeltjesfilterende halfmaskers (Engels: Filtering Face Pieces of FFP) af van de som van de aanwezige lekkages, de zogenaamde totale lekkage. Tot welk van de drie beschermingsklassen voor deeltjesfilterende halfmaskers een masker behoort, wordt bepaald door de maximale totale lekkage.

Als een ademhalingsmasker effectief moet zijn tegen ziekteverwekkers in de lucht, zoals bij open longtuberculose, of bescherming moet bieden tegen aerosolen, dan wordt voor de arbeidsveiligheid aangeraden minimaal een FFP2-masker te gebruiken. Bij SARS-CoV-2 wordt momenteel door het RKI voor de directe verzorging van patiënten met een bevestigde of vermoedelijke besmetting met het COVID-19-virus bij voorkeur een FFP2-masker aanbevolen, mits er voldoende maskers beschikbaar zijn (status per 15-04-2020). In het algemeen moet bij de keuze van een ademhalingsmasker in het dagelijks werk echter ook altijd rekening worden gehouden met het daadwerkelijk aanwezige infectierisico, de praktische uitvoerbaarheid, de naleving door medewerkers en vooral de betreffende overdrachtsroute. Het is dan ook zinvol als degenen die verantwoordelijk zijn voor de hygiëne en de arbeidsveiligheid in een instelling samen overleg voeren om te bepalen welke typen maskers het meest geschikt zijn voor de verschillende omgevingen.

Bevestig het masker eerst door de lintjes of het elastiek achter het hoofd en in de nek vast te zetten. Druk vervolgens de neusbeugel zodanig aan dat er zo min mogelijk lekken zijn. Positioneer het masker tenslotte comfortabel op het gezicht en onder de kin. Dat is alles! Het is belangrijk daarna te controleren of het masker goed aansluit, door een zogenaamde fittest uit te voeren. Dat is vooral noodzakelijk bij een hoogwaardig ademhalingsmasker, zoals een FFP2- of FFP3-masker. Leg daartoe beide handpalmen op het masker en adem vervolgens diep in en uit. Bij het inademen moet het masker licht op de huid drukken. Als de uitgeademde lucht daarbij snel langs de randen van het masker ontsnapt, langs de kin en de neusrug, dan moet het masker opnieuw worden aangepast. Vooral als wordt aangeraden een FFP2- of FFP3-masker te dragen, moeten mannen met baarden er rekening mee houden dat haren rond de afdichtingslijn de prestaties van het ademhalingsmasker kunnen beïnvloeden, wat tot een hoger gezondheidsrisico kan leiden. Als er naast een ademhalingsmasker ook een beschermjas en handschoenen moeten worden gedragen, moet erop worden gelet in welke volgorde deze beschermingsmiddelen worden aangebracht. Dat geldt daarna natuurlijk ook voor het afnemen of uittrekken van de beschermingsmiddelen. Zonder in te veel detail te treden: trek eerst de beschermjas aan en zet daarna het ademhalingsmasker op. Als laatste volgen de handschoenen. Deze trekt u ook als eerste weer uit, daarna volgt de beschermjas en ten slotte wordt het masker afgenomen. En tussendoor geldt steeds: raak de voorkant van het masker niet aan, zet het masker niet af en laat het masker niet onder de kin hangen om het daarna weer op te zetten! In dergelijke gevallen moet het masker op professionele wijze worden afgenomen en moet er een nieuw masker worden opgezet.

Een mogelijk besmet masker mag niet aan de buitenkant worden aangeraakt. Was of desinfecteer uw handen en neem daarna het elastiek in de nek met de ene hand vast en het elastiek op het achterhoofd met de andere hand. Trek beide elastieken nu over het hoofd naar voren. Vervolgens kunt u het masker, terwijl u dit aan beide elastieken banden vasthoudt, wegnemen van uw gezicht. Bij het afnemen en uittrekken van persoonlijke beschermingsmiddelen is het belangrijk dat u na iedere stap uw handen desinfecteert.