Kolka nerkowa - przyczyny, objawy, leczenie

19.09.2023

Kolka nerkowa, znana również jako atak kamicy nerkowej, to silny ból, który występuje w związku z ruchem kamieni nerkowych w drogach moczowych. Kamienie nerkowe to małe, twarde struktury, które mogą powstawać w nerkach i przemieszczać się wzdłuż dróg moczowych (miedniczki nerkowej, moczowodu, cewki moczowej). Kiedy kamień zaczyna się poruszać i znajdzie się w ciasnym punkcie drogi moczowej, może wywołać nagły atak bólu, który jest charakterystycznym objawem kolki nerkowej.

Kolka nerkowa – przyczyny

Kolka nerkowa jest wynikiem ruchu kamieni nerkowych w drogach moczowych. Kamienie nerkowe to twarde, mineralne struktury, które formują się w nerkach i przenoszą przez układ moczowy. Przyczyny kolki nerkowej są związane bezpośrednio z ich obecnością i ruchem.

Tworzenie się kamieni nerkowych – kamienie nerkowe mogą formować się w nerkach w wyniku nadmiernej koncentracji w moczu substancji takich jak sole mineralne i kwas moczowy. To nadmierna ich ilość może prowadzić do krystalizacji i powstawania kamieni.
Przesuwanie się kamieni – gdy kamienie nerkowe osiągają pewną wielkość, mogą przemieszczać się wzdłuż dróg moczowych. Ruchy kamieni mogą prowokować ból i wywołać atak kolki nerkowej, zwłaszcza gdy kamień utknie w wąskich punktach dróg moczowych.
Blokada drogi moczowej – przemieszczający się kamień może utknąć wewnątrz moczowodu, cewki moczowej lub miedniczki nerkowej, całkowicie ja blokując. Sytuacja ta wywołuje nagły ból i pozostałe objawy kolki nerkowej.
Rozmiar kamieni – kamienie nerkowe różnią się wielkością. Te mniejsze (poniżej 4 mm) mogą przemieszczać się przez drogi moczowe bez generowania większych objawów i zostać naturalnie wydalone, podczas gdy większe struktury mogą powodować blokady i ataki kolki nerkowej. Wskazaniem do usunięcia są kamienie wielkości powyżej 6-7 mm. Największy usunięty w 2009 r. kamień nerkowy miał około 17 cm średnicy!
Skład kamieni – rodzaj kamieni nerkowych jest związany z ich składem. Najczęstsze typy kamieni to kamienie wapniowe (zawierające wapń), kamienie bezcieniowe (zawierające kryształy kwasu moczowego i trudne do zaobserwowania w badaniach obrazowych RTG) i kamienie struwitowe (zbudowane z fosforanu magnezowo-amonowego i związane najczęściej z infekcjami układu moczowego). Powstają również w wyniku nadmiernego gromadzenia na przykład cystyny.
Czynniki genetyczne – podatność na tworzenie się kamieni nerkowych może wynikać z czynników dziedzicznych.
Niewłaściwa dieta i nawodnienie – niedostateczne nawodnienie organizmu oraz dieta bogata w sole mineralne i puryny (które wpływają na zwiększony poziom kwasu moczowego) zwiększają ryzyko tworzenia się kamieni nerkowych.
Choroby metaboliczne – niektóre choroby metaboliczne, takie jak nadczynność przytarczyc czy otyłość, wpływają na powstawanie kamieni nerkowych.

Atak kolki nerkowej – objawy

Kolka nerkowa charakteryzuje się intensywnym i nagłym bólem w okolicy dolnej części pleców, boku lub brzucha. Objawy kolki nerkowej są wynikiem ruchu kamieni nerkowych w drogach moczowych oraz ewentualnych blokad, które mogą powstać w trakcie tego procesu. W takiej sytuacji zawsze zaleca się pilną konsultację ze specjalistą, ponieważ rzecz wymaga szybkiej interwencji. Które objawy powinny skłonić do szukania natychmiastowej pomocy?

Ostry ból – ból spowodowany kolką nerkową jest zazwyczaj bardzo intensywny i pojawia się nagle. Może być opisany jako jednostronny (kolka nerkowa lewostronna lub kolka nerkowa prawostronna), promieniujący wzdłuż dolnej części pleców, brzucha, boku lub miednicy.
Ból skręcający – charakterystyczne dla kolki nerkowej jest uczucie bólu, który skręca i nasila się falami.
Wrażenie ciągłego dyskomfortu – osoby doświadczające kolki nerkowej często nie mogą znaleźć wygodnej pozycji, ponieważ ból jest związany z ruchem kamienia w drogach moczowych.
Nudności i wymioty – ból może powodować uczucie nudności i w niektórych przypadkach prowadzić do wymiotów.
Krwiomocz – czasami ruch kamienia nerkowego może uszkodzić ściany dróg moczowych i spowodować krwiomocz (obecność krwi w moczu).
Trudności w oddawaniu moczu – kamień blokujący drogę moczową może utrudniać lub wręcz uniemożliwiać mikcję.

Kolka nerkowa – leczenie

Leczenie kolki nerkowej związanej z kamieniami nerkowymi obejmuje łagodzenie bólu, przyspieszanie ruchu kamienia oraz eliminowanie przyczyny, czyli kamienia, który spowodował atak. Jak można pomóc pacjentowi podczas ataku kolki nerkowej?

Przeciwbólowe leki – w celu złagodzenia intensywnego bólu, lekarz może przepisać lub zalecić stosowanie leków przeciwbólowych, takich jak niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) lub opioidy. Pomagają złagodzić ból w czasie ataku.
Leki rozkurczowe – leki tego typu pomagają rozluźnić mięśnie gładkie dróg moczowych, co ułatwia przemieszczanie się kamienia i łagodzi ból.
Ciepło lub zimno – stosowanie ciepłego lub zimnego okładu w miejscu bólu może pomóc w złagodzeniu dyskomfortu.
Procedury medyczne – jeśli kamień jest zbyt duży i jego naturalne wydalenie jest niemożliwe, lekarz może zdecydować się na interwencję medyczną. Może ona obejmować procedury takie jak litotrypsja fala uderzeniową (ESWL) likwidująca kamienie wielkości do 1 cm, ureteroskopia (URS) gdzie kamień usuwany jest przy pomocy endoskopu lub neforlitotomia przezskórna PCNL, w której kamienie usuwane są bezpośrednio z nerki.

Niezależnie od tego, jakie leczenie zostanie zastosowane, ważne jest skonsultowanie się z lekarzem w przypadku każdego ataku kolki nerkowej. Specjalista będzie mógł przeprowadzić odpowiednie badania, zdiagnozować przyczynę oraz dobrać najlepszą metodę leczenia.

Atak kolki nerkowej – co robić i jak zapobiegać?

W przypadku wystąpienia silnego bólu i niepokojących objawów, zwłaszcza krwiomoczu, nudności, wymiotów czy gorączki, należy natychmiast poszukać pomocy: zgłosić się do lekarza rodzinnego lub do najbliższej placówki medycznej, na przykład na oddział SOR. W wielu sytuacjach można jednak zminimalizować ryzyko pojawienia się kamicy i silnego bólu. Jednym z najprostszych sposobów jest prawidłowe nawodnienie oraz właściwa dawka ruchu. Picie dużych ilości wody może pomóc w przyspieszeniu ruchu kamienia poprzez drogi moczowe. Właściwe nawodnienie może również pomóc w zmniejszeniu ryzyka tworzenia się kamieni w przyszłości. Ponadto wykonywanie delikatnych ćwiczeń fizycznych, takich jak marsz, może pomóc w przemieszczaniu się złogów przez drogi moczowe i sprzyja utrzymaniu prawidłowej masy ciała, ponieważ otyłość zwiększa ryzyko pojawienia się kamicy nerkowej.

Źródła:

Kolka nerkowa – przyczyny, objawy, leczenie