Naglące nietrzymanie moczu – objawy, przyczyny, leczenie

Problem z nietrzymaniem moczu, czyli mimowolnym jego wyciekiem, który poprzedzony jest niemożliwym do opanowania parciem naglącym, dotyka przede wszystkim ludzi po sześćdziesiątce. Ten rodzaj inkontynencji występuje u 22% osób ze stwierdzonym NTM – zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Poniżej o symptomach, przyczynach i leczeniu reaktywnego nietrzymania moczu...

Jeśli wszystko w organizmie działa prawidłowo, pęcherz stopniowo wypełnia się moczem, który jest w nim zatrzymywany dzięki sprawnym mięśniom dna miednicy zaciskającym się wokół cewki moczowej. Gdy pęcherz jest wypełniony mniej więcej w dwóch trzecich objętości, zaczyna się odczuwać potrzebę oddania moczu. Opróżnianie pęcherza u zdrowej, dorosłej osoby jest świadomą i w pełni kontrolowaną czynnością. W odpowiednim momencie, na skutek określonych sygnałów wysyłanych do mózgu i z mózgu do układu moczowego, mięśnie zamykające cewkę się rozkurczają, a pęcherz ulega skurczowi i następuje mikcja. W przypadku inkontynencji moczowej jeden lub więcej etapów tego procesu ulega zaburzeniu. Jak to wygląda u osób z reaktywnym, czyli naglącym nietrzymaniem moczu?

Moczowa inkontynencja nagląca objawia się występowaniem nagłej i bardzo silnej (to jest nie do stłumienia) potrzeby natychmiastowego opróżnienia pęcherza. Jeśli nie zrobi się tego bardzo szybko – a czas liczy się tu raczej w sekundach – następuje wypływ moczu. Co istotne, potrzeba ta nie musi mieć związku z dużą ilością zgromadzonego w pęcherzu płynu. Takie parcia naglące pojawiają się zarówno w dzień, jak i w nocy. Mogą zaskoczyć w różnych sytuacjach – na przykład przy zmianie pozycji ciała czy podczas seksu. Stałe parcie na mocz (niezależnie od wypełnienia pęcherza) określa się mianem zespołu pęcherza nadreaktywnego. Jednym z symptomów naglącego nietrzymania moczu, współistniejącym z naglącymi parciami, może być także częstomocz. To więcej niż 8 mikcji w ciągu doby i/lub stan, w którym przerwy pomiędzy kolejnymi opróżnieniami pęcherza są krótsze niż 120 minut.

Nietrzymanie moczu z naglącym parciem jest efektem nadaktywności mięśni gładkich pęcherza (spontaniczne skurcze wypieracza). Niestety jej przyczyny nie są znane, choć w niektórych przypadkach nadreaktywność tę wiąże się z infekcjami pęcherza, kamicą, a także schorzeniami układu nerwowego, jak na przykład stwardnienie rozsiane czy choroba Parkinsona. Nieprawidłowej pracy pęcherza w tej formie inkontynencji sprzyja również to, że z czasem zmniejsza się jego elastyczność i pojemność, co obserwuje się u osób po 60 roku życia. Nie bez znaczenia może być również tryb życia (brak aktywności, stosowanie używek, niezdrowa dieta etc.) czy zaburzenia natury psychologicznej. Trudno jednak w tej chwili jednoznacznie stwierdzić, czy są to przyczyny naglącego NTM czy raczej zjawiska o wspólnym z problemem nietrzymania moczu podłożu.

Leczenie nietrzymania moczu zaczyna się od wywiadu lekarskiego i przeprowadzenia wybranych badań, aby określić lub potwierdzić rodzaj występującej u pacjenta inkontynencji oraz stopień jej nasilenia – od tego zależą dalsze kroki w postępowaniu terapeutycznym. Osobę z problemem nietrzymania moczu można badać fizykalnie, zlecić posiew moczu, USG układu moczowego, wykonać badania urodynamiczne, zalecić prowadzenie dzienniczka mikcji... Skuteczność podjętego leczenia nietrzymania moczu zależy od precyzyjnej diagnozy, stadium rozwoju choroby, ogólnego stanu zdrowia pacjenta i oczywiście od rzetelnego trzymania się wytycznych lekarza specjalisty. Inkontynencją zajmują się urolodzy, ginekolodzy, geriatrzy, a w niektórych przypadkach nawet lekarze pierwszego kontaktu.

Przy naglącym nietrzymaniu moczu, tak jak w innych typach inkontynencji, zaczyna się od leczenia zachowaczego i przechodzi potem – w razie konieczności – do metod inwazyjnych. Równolegle stosuje się zazwyczaj fizykoterapię i wdraża zdrowe nawyki codzienne. Oto, co można zrobić...

• Trening pęcherza, czyli regularne oddawanie moczu o stałych porach, przy stopniowym zwiększaniu przerw pomiędzy kolejnymi mikcjami oraz ćwiczenia wzmacniające mięśnie dna miednicy, które są istotne w przypadku każdego rodzaju NTM.
• Ograniczenie lub odstawienie kawy i alkoholu – działają moczopędnie i rozregulowują gospodarkę wodną organizmu, co nie pomaga w kontrolowaniu mikcji przy naglącym NTM.
• Farmakologiczne leczenie nietrzymania moczu – przy inkontynencji naglącej jego celem jest zadziałanie na układ nerwowy w taki sposób, aby zmniejszyć odczuwanie parcia na pęcherz. Stosowane w tym przypadku leki są dostępne tylko na receptę, a osoba je zażywająca musi być pod kontrolą lekarską między innymi ze względu na możliwość wystąpienia skutków ubocznych.
• Ostrzykiwanie nadreaktywnego pęcherza toksyną botulinową, by zmniejszyć jego wrażliwość (aktywność) i przywrócić prawidłowe działanie mięśni wypieracza – zabieg mało inwazyjny, wykonywany w warunkach ambulatoryjnych, dość skuteczny, ale niestety tylko czasowo – dla stałego efektu (zredukowania parć naglących) trzeba go powtarzać.
• Neuromudulacja nerwów krzyżowych – metoda leczenia nietrzymania moczu w najcięższych postaciach, polegająca na wszczepieniu stymuatora nerwów kontrolujących pracę pęcherza.
• Zabiegi chirurgiczne, na przykład cystoplastyka zwiększająca pojemność pęcherza i zmniejszająca siłę i częstotliwość jego skurczów – opcje rzadko stosowane w terapii reaktywnej inkontynencji, wybierane w sytuacji, gdy wszystko inne zawodzi, a nasilenie symptomów choroby uzasadnia podjęcie radykalnych kroków.

Zobacz też:
leczenie nietrzymania moczu – Q&A

Problem z nietrzymaniem moczu wymaga rozwiązań medycznych, ale i higienicznych. Niezależnie od leczenia inkontynencji, należy też zadbać o stosowne zabezpieczenie, by móc normalnie funkcjonować na co dzień i/lub uczestniczyć w życiu społecznym bez skrępowania. Osoby doświadczające parć naglących powinny zaopatrzyć się w odpowiednie wkłady chłonne i specjalistyczne kosmetyki ochronne do pielęgnacji skóry w okolicach intymnych. Warto przypomnieć w tym miejscu, że produkty inkontynencyjne HARTMANN można zamówić z darmową dostawą do domu i refundacją NFZ.

Czytaj także:
produkty chłonne z dostawą do domu pacjenta