Jak skutecznie oczyścić ranę

Oczyszczanie rany to nie tylko usuwanie brudu. W przypadku ran przewlekłych – jak odleżyny, stopa cukrzycowa czy owrzodzenia podudzia, aby rozpoczął się proces gojenia, konieczny jest tak zwany debridement, czyli głębokie oczyszczanie rany z martwicy i tkanek zakażonych. Jak może wyglądać taki proces?

Sposobów oczyszczania rany z tkanek martwiczych jest wiele. Prawie każdy z nich wiąże się z jakimiś wskazaniami i przeciwwskazaniami w stosowaniu, dlatego optymalny wybór metody zależy od konkretnego przypadku. Ważny jest rodzaj rany, jej stan i umiejscowienie, ogólna kondycja zdrowotna pacjenta, warunki,
w których w danej chwili można podjąć się oczyszczenia rany, a niekiedy także koszty czy indywidualne oczekiwania bądź uprzedzenia pacjenta. Jak zatem może przebiegać debridement?

Ranę z bardzo rozległą, pogłębioną, trudną do usunięcia martwicą opracowuje się zazwyczaj chirurgicznie. Oczyszczanie rany polega w tym przypadku na wycięciu tkanek martwych, co niekiedy sięga dość głęboko, bo nawet do powięzi. Taki debridement wymaga znieczulenia i sali operacyjnej.

Mechaniczne usuwanie tkanek martwiczych z rany może być przeprowadzone w różny sposób. Płytkie rany zanieczyszczone martwicą (ale niezakażone) przemywa się kompresem nasączonym solą fizjologiczną, wykonując ruchy okrężne – od środka ku brzegom rany. Łożysko rany oczyszczane jest również poprzez łyżeczkowanie połączone z irygacją roztworem soli fizjologicznej. Mechaniczne oczyszczanie rany z martwicy z reguły jest bolesne, wymaga więc miejscowego znieczulenia.

To debridement łączący dwa wyżej opisane sposoby na oczyszczanie ran. Chirurgiczne płukanie pulsacyjne solą fizjologiczną przy użyciu specjalnego narzędzia zalecane jest w przypadku bardzo dużej ilości martwicy i zanieczyszczeń w ranie. Lekarz płucząc ranę, oczyszcza ją i odsysa z jej łożyska płyn razem z martwicą. Zabieg wykonuje się w warunkach sali operacyjnej. Nie wszędzie jest on jednak dostępny ze względu na dość wysoką cenę urządzenia.

Sonoterapia polega na oczyszczaniu rany poprzez rozbijanie martwicy w jej łożysku za pomocą ultradźwięków. Tego typu debridement (podobnie jak choćby rozbijanie ultradźwiękami kamieni nerkowych) wykonuje się
w gabinecie zabiegowym.

Metoda enzymatyczna z kolei polega na rozpuszczaniu martwicy w łożysku rany poprzez zaaplikowanie maści lub żelu z egzogennymi enzymami, które rozkładają kolagen spinający martwą tkankę. Zastosowanie takiego sposobu wymaga założenia opatrunku absorpcyjnego. To debridement zalecany w przypadku niewielkich ran. Takie oczyszczanie rozległych ran martwiczych zajmuje za dużo czasu i jest mało skuteczne.

Oczyszczanie autolityczne rany jest procesem naturalnym, który uważa się za najbezpieczniejszy ze wszystkich rodzajów debridement. Jest to metoda nieinwazyjna, bezbolesna i zwykle skuteczna. Wykorzystuje enzymy
i wilgoć własną organizmu do tego, aby zmiękczyć, rozłożyć i wydalić tkankę martwiczą z rany. Proces ten wystarczy wspierać poprzez założenie odpowiedniego opatrunku – najlepiej opatrunku płucząco-absorpcyjnego. Pozwala on na utrzymanie w ranie wilgotnego środowiska sprzyjającego gojeniu i pochłania jednocześnie wysięk. Tak działają na przykład opatrunki z grupy HydroClean. Uwalniają do łożyska rany płyn Ringera, który zapewnia jej nawilżenie i wspomaga autolityczne oczyszczanie zarówno z suchych, jak i rozpływnych tkanek martwiczych, absorbując w tym samym czasie i wiążąc w warstwie chłonnej wydzielinę z rany.

Zobacz także:

Wyniki badań skuteczności tych opatrunków ➜
Poznaj historie pacjentów leczonych HydroClean plus ➜

Alternatywną metodą oczyszczania rany z martwicy są larwy muchy zielonej (Lucilia sericata), które wpuszczone do rany zjadają martwe tkanki, usuwając przy okazji bakterie kolonizujące łożysko i stymulując ziarninowanie. Larwy muszą być jałowe, posiadać odpowiedni certyfikat, a pacjent musi przełamać (dość trudną dla wielu
w takiej sytuacji) barierę psychiczną i zgodzić się na larwoterapię.

***

Debridement (oczyszczanie rany z tkanki martwiczej i/lub zakażonej) to pierwszy, ważny punkt w postępowaniu
z ranami przewlekłymi. Od tego i późniejszych etapów (kontrolowanie stanu zapalnego, zachowywanie właściwego poziomu wilgotności rany i wreszcie stymulacja naskórkowania) zależy jakość i szybkość gojenia.

Więcej o tym, jak oczyścić ranę:
Webinar - Debridement. Jak skutecznie oczyścić ranę?