Przerost prostaty
– objawy, przyczyny, leczenie

Łagodna forma przerostu prostaty (BPH) jest częstą przypadłością u mężczyzn po 45 roku życia. W grupie osób 60+ dotyczy już co drugiego mężczyzny. Początkowe objawy nieprawidłowości w obrębie prostaty są niezauważalne i stopniowo nasilają się przez lata. Nie należy ich bagatelizować ze względu na poważne konsekwencje jakie niosą ze sobą niezdiagnozowane i nieleczone problemy z prostatą: całkowita niedrożność moczowodu, silny ból, konieczność cewnikowania, ryzyko uszkodzenia nerek i inne. Czym jest prostata? Jakie są przyczyny jej rozrostu i jak to leczyć?

Prostata to niewielki gruczoł krokowy (stercze), będący częścią męskiego układu moczowego. Otacza cewkę moczową i znajduje się tuż pod pęcherzem. Odgrywa znaczącą rolę w produkcji spermy. W wyniku naturalnego procesu u mężczyzn, wraz z wiekiem, dochodzi do powiększenia stercza. Stan ten jest określany jako łagodny przerost prostaty.

Obecnie nie ma jednoznacznych danych wyjaśniających przyczyny przerostu prostaty. Pewne czynniki mają jednak znaczny wpływ na rozwój tego nieprawidłowego stanu: spadek poziomu testosteronu i ogólne zaburzenia hormonalne następujące w procesach fizjologicznych – wraz z wiekiem. Niektóre badania naukowe wskazują na uwarunkowania genetyczne przerostu prostaty. Przyczyną mogą być również komórki nowotworowe, dlatego tak ważna jest profilaktyka, umożliwiająca wdrożenie prawidłowego leczenia we wczesnym stadium zmian. Leczenie przerostu prostaty w zaawansowanym stadium niesie ze sobą większe ryzyko niepowodzenia i prawdopodobieństwo wielu powikłań pooperacyjnych: zaburzenia w czynnościach seksualnych, problemy z funkcjonowaniem nerek, nietrzymanie moczu i inne.

Jednym z pierwszych i podstawowych objawów łagodnego rozrostu stercza są problemy z oddawaniem moczu. Jest to częstomocz, skąpomocz, wydłużenie czasu oddawania moczu, osłabienie strumienia i trudności z zainicjowaniem mikcji. Symptomy te powstają w wyniku ucisku pęcherza i cewki moczowej przez powiększający się gruczoł. Do często zgłaszanych w tym okresie objawów należy również uczucie nacisku na pęcherz i wrażenie niepełnego opróżnienia pęcherza.

W późniejszej fazie przerostu prostaty obserwuje się znacznie słabszy strumień moczu, aż do momentu kiedy możliwe jest jedynie oddawanie go kroplami. Pojawia się również potrzeba nagłego oddania moczu przy jednoczesnej niewielkiej jego ilości (kilka kropel). Niekiedy zdarza się nieświadome oddawanie moczu (w małych ilościach), krepujące i wymagające częstych zmian bielizny. Na tym etapie warto skorzystać ze specjalistycznej bielizny z wkładem chłonnym, dopasowanej do męskiej anatomii i umożliwiającej zachowanie komfortu. Nietrzymanie i zatrzymanie moczu pojawia się w miarę postępującego rozrostu stercza, ale może być również objawem wczesnej fazy rozwoju nowotworu prostaty.

W przypadku wystąpienia któregokolwiek z powyższych objawów, należy skorzystać z konsultacji ze specjalistą, ze względu na duże szanse ograniczenia postępu choroby, o ile zostanie zdiagnozowana we wczesnym stadium. Wyjątkiem jest zatrzymanie moczu, które wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej.

Czytaj także: najczęstsze objawy i rodzaje nietrzymania moczu u mężczyzn.

Na okresowej konsultacji urologicznej powinni się pojawić mężczyźni, którzy ukończyli 50 lat oraz wszyscy, którzy zaobserwowali u siebie jakiekolwiek niepokojące objawy związane z oddawaniem moczu. Diagnoza obejmuje wywiad lekarski oraz badanie oceniające wielkość prostaty (per rectum – przez odbytnicę). W zależności od sytuacji lekarz urolog zleca wykonanie badania poziomu antygenu prostaty PSA, badanie USG, badanie urodynamiczne lub cystoskopię.

W przypadku łagodnego rozrostu prostaty leczenie i zalecenia mogą obejmować zmianę stylu życia polegającą na ograniczeniu spożycia kofeiny, produktów moczopędnych, powstrzymanie się od przyjmowania płynów bezpośrednio przed snem oraz rezygnację z palenia tytoniu. Leczenie farmakologiczne wprowadzane jest w przypadku silniejszych objawów i polega na rozluźnieniu mięśni dróg moczowych (alfa-blokery) lub na farmakologicznym zmniejszeniu prostaty (inhibitory 5 alfa-reduktazy). Decyzje o chirurgicznym leczeniu prostaty (prostatektomii) lekarz podejmuje w przypadku braku rezultatów farmakoterapii i w przypadkach najbardziej zaawansowanych zmian. Operacja polega na usunięciu całości lub części gruczołu znajdującej się bezpośrednio przy cewce moczowej.

W leczeniu przerostu prostaty z powodzeniem stosowana jest też terapia wibroakustyczna (fonowanie), czyli przekazywanie do ciała mikrowibracji dźwiękowych o częstotliwości 30 do 20 000 Hz, za pomocą specjalnej aparatury. Badania prowadzone nad tą metodą w Państwowym Uniwersytecie Medycznym im. I.I. Miecznikowa w Petersburgu wykazały wysoką skuteczność (95,5%) w leczeniu gruczolaka prostaty 1 i 2 stopnia. Późniejsze badania potwierdziły skuteczność tej terapii również w leczeniu łagodnego rozrostu stercza.

Temat ten budzi w mężczyznach wielki niepokój i obawy. Łagodny rozrost prostaty nie ma negatywnego wpływu na mechanizm wzwodu. Biorąc jednak pod uwagę, że prostata bierze czynny udział w produkcji płynu nasiennego i substancji umożliwiających prawidłowe nawilżenie podczas stosunku płciowego, zaburzenie w którymkolwiek z tych obszarów może skutkować dyskomfortem w trakcie stosunku.

W przypadku operacyjnego leczenia zaburzeń prostaty, w kwestii sprawności seksualnej wiele zależy od indywidualnej sytuacji chorego. Większość zabiegów w obrębie układu moczowo-płciowego skutkuje mniejszymi lub większymi problemami w sferze życia seksualnego. Po całkowitej resekcji prostaty niemożliwy staje się wytrysk nasienia, natomiast mechanizm wzwodu i orgazm zostają zachowane. Na te kwestie duży wpływ ma stan zaawansowania choroby i przebieg samej operacji.

Zobacz również: co warto wiedzieć o intymnym współżyciu w przypadku inkontynencji.