Opatrywanie złamania otwartego – pierwsza pomoc

Otwarte złamania kości to urazy będące częstym efektem między innymi wypadków komunikacyjnych. Przy złamaniu otwartym dochodzi nie tylko do naruszenia struktur kostnych, ale także do przerwania ciągłości skóry, do uszkodzenia tkanek miękkich oraz naczyń krwionośnych. Jak powinna wyglądać pierwsza pomoc przy otwartym złamaniu ręki czy nogi oraz jak opatrywać taką ranę?

Jeśli zdarzenie miało charakter nagły i pomagamy na przykład osobie poszkodowanej w wypadku samochodowym, pamiętajmy o ogólnych zasadach udzielania pierwszej pomocy w takich sytuacjach. Najpierw zapewnienie bezpieczeństwa w miejscu zdarzenia i wezwanie na pomoc odpowiednich służb. Potem przystępujemy do ogólnej oceny stanu poszkodowanego, aby stwierdzić, czy występuje bezpośrednie zagrożenie życia i – jeśli trzeba – podejmujemy stosowne działania (na przykład masaż serca). Dopiero w następnej kolejności zajmujemy się urazami – w tym pierwszą pomocą przy złamaniach otwartych.

Złamanie kości jest częściowym lub całkowitym przerwaniem jej ciągłości. Jeśli urazowi nie towarzyszy uszkodzenie skóry, mamy do czynienia ze złamaniem zamkniętym, jeżeli natomiast skóra „na wysokości złamania” ulega przerwaniu, mamy złamanie otwarte. Wbrew pozorom, przy otwartych złamaniach kości nie zawsze muszą być widoczne w ranie jej odłamki. Jak więc rozpoznać takie złamanie? Najważniejsze objawy to:

• silny ból i szybko narastająca opuchlizna w miejscu urazu,
• ograniczenie ruchomości lub nieprawidłowy zakres ruchu danej części ciała,
• ewentualna obecność w ranie odłamków kostnych i/lub widoczna uszkodzona kość.

Jeśli nie mamy pewności, co do diagnozy, zawsze przyjmuje się najgorszą opcję, a więc w tym przypadku złamanie,
i wdraża postępowanie uwzgledniające taką ewentualność.

Złamanie otwarte ręki, otwarte złamanie nogi, żebra, biodra, obojczyka... Każde z nich może potencjalnie zagrażać życiu osoby poszkodowanej. Najbardziej prawdopodobnym powikłaniem takiego złamania jest bowiem duża utrata krwi w wyniku uszkodzenia naczyń krwionośnych, a niezatamowanie na czas krwotoku prowadzi do wstrząsu
i śmierci. Szacuje się, że przy złamaniu na przykład kości udowej strata krwi to co najmniej półtora litra – przy złamaniach otwartych znacznie więcej – nawet kilka litrów. Inne groźne następstwa takich urazów to między innymi uszkodzenia nerwów, zaburzenia czucia, porażenia mięśni, niedowłady... powodowane zwykle przemieszczaniem się odłamków kostnych. Otwarta rana to oczywiście również ogromne ryzyko zakażenia. Wszystko to trzeba brać pod uwagę, udzielając pierwszej pomocy przy otwartych złamaniach.

Pierwsza pomoc w przypadku złamania otwartego obejmuje zawsze najpierw zatamowanie krwawienia z rany,
a dopiero w następnej kolejności unieruchomienie miejsca urazu.

Jeśli mamy do czynienia z krwotokiem, musimy do opatrzenia rany użyć jałowego opatrunku i dość ściśle zabandażować miejsce urazu. Przy złamaniach otwartych sprawa jest o tyle skomplikowana, że tamowanie wypływającej krwi wymaga ucisku, a uszkodzenie kości jest bolesne i zbyt duża kompresja nie jest wskazana. Trzeba w tej sytuacji znaleźć więc złoty środek, co – rzecz jasna – nie jest łatwe dla laika. Do zaopatrzenia krwawiącej rany przy otwartym złamaniu sprawdzi się zwykła jałowa gaza opatrunkowa odpowiedniej wielkości oraz zabezpieczający ją bandaż (opaska podtrzymująca). Przy wykonywaniu opatrunku należy pamiętać, aby nie dotykać rany i nie narażać jej dodatkowo na zabrudzenie (zainfekowanie) oraz – w miarę możliwości – nie poruszać częścią ciała, która uległa urazowi. Takich złamań pod żadnym pozorem nie wolno próbować nastawiać, ponieważ przemieszczenia odłamów kostnych mogą prowadzić do dalszych uszkodzeń i generować nieodwracalne – negatywne skutki.

***

Źródła:

• https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.III.23.6.