Toen Paul Hartmann zijn familiebedrijf in 1818 in Zwaben, in de stad Heidenheim oprichtte, dacht niemand dat dit bedrijf op een dag een internationaal toonaangevend leverancier van medische en hygiëne producten zou zijn: deze wereldwijde groep van vandaag was ooit alleen maar een textielbedrijf. Hier volgt het eerste deel van de historiek van het bedrijf – van 1800 tot 1873.
Stuttgart was ooit de thuisbasis van de Hartmann familie. Maar op een bepaald ogenblik in het begin van de 19de eeuw, verhuisde Ludwig met zijn vrouw en hun 15 kinderen naar Heidenheim. De invoer van katoen stimuleerde de uitbreiding van de textielindustrie in deze stad aan de rivier de Brenz, 33 km ten noorden van Ulm. Ludwig Hartmann, Raadslid van de Kamer van Koophandel die later Ridder in de Kroonorde van Württemberg zou worden en in deze hoedanigheid de titel van aristocraat droeg met "von" vóór zijn familienaam, wou hier zijn kans niet laten voorbijgaan. Op 1 maart 1818 stichtte hij een textielbedrijf en nam hij de business van de vorige Meebold spinnerij over.
Het nieuwe bedrijf, onder Hartmann, spon katoen en bleekte stoffen die enkel werden gebruikt voor de productie van kappen, kousen en zakdoeken. Daar de machines die nodig waren om katoen te spinnen met water werden aangedreven, werd de fabriek gevestigd aan de rivier, de Brenz die door Heidenheim stroomde. De Brenz was ook een belangrijke verbindingsroute: als Hartmann wou spreken met naburige industriëlen, zoals Friedrich Voith, verplaatste hij zich met de boot. De lokale ondernemers, vooral Hartmann, waren vanzelfsprekend zeer geïnteresseerd in de wegenbouw en een verbinding met de metropool Stuttgart.
Zoon Paul herontdekt de erfenis van zijn vader
De infrastructuur kreeg geleidelijk aan vorm en de ontwikkelingen in Heidenheim droegen bij tot de industrialisering van Württemberg. Een van de zonen van Ludwig was Paul, die zijn opleiding voltooide en, op 22 jaar, in 1834, deed hij zijn intrede in het bedrijf. Negen jaar later, in 1843, namen Paul en zijn broers Carl en Eduard het bedrijf over. Paul was verantwoordelijk voor de katoenfabriek in Heidenheim, Carl voor de blekerij en Eduard voor de spinnerij in Herbrechtingen. Toen gaf Paul Hartmann zijn business een andere wending met de "Scheckenbleiche" blekerij in 1867, de basis van het huidige PAUL HARTMANN AG.
Toen noemde het bedrijf "Paul Hartmann Heidenheim Blekerij, Ververij en Textielveredeling" en Paul Sr. ging een partnership aan met zijn zonen , Paul Jr. en Albert Hartmann. Alhoewel de textielproductie bleef doorlopen waren deze drie van plan nog verder te gaan. Hartmann Sr., zou weldra, gefascineerd door alles in verband met de genezing van wonden, de hygiëne en de medische vooruitgang, een pionier worden in de medische industrie van de verbanden voor de wondverzorging. Als hoofd van het bedrijf werkte hij volop op medische handelsbeurzen en congressen, waar hij informatie verzamelde en talrijke contacten maakte. Hij wist dat de combinatie van inspanning en een stevig partnership tot succes leidt wat overigens vandaag in het bedrijf een herkenbare eigenschap is.
Verbeteringen in de wondbehandeling
De Frans-Pruisische oorlog van 1870/71 betekende een keerpunt in de ontwikkeling van het bedrijf. Een van Pauls zonen, Arthur Hartmann, was arts en tijdens de oorlog in het leger lid van het medisch corps van Württemberg. Bij zijn thuiskomst na de oorlog, klaagde hij over het tekort aan geschikt verbandmateriaal in de militaire ziekenhuizen. Zijn vader ergerde zich niet enkel hieraan, maar bovendien moesten er eindelijk oplossingen worden gevonden voor de dagelijkse routine in de civiele ziekenhuizen zoals – bijvoorbeeld, voor de wondverzorging na een chirurgische ingreep. Paul Hartmann raadpleegde Victor von Bruns, een chirurg uit Tübingen, die een baanbrekende uitvinding had gedaan: ontvette en gebleekte katoenen watten leverde verbandmateriaal dat bloed en etter kon absorberen.
Paul Hartmann bracht von Bruns zijn absorberende maar ook hygiënische innovatie in de praktijk in het begin van het jaar 1870. Plots was er een duidelijke verbetering in de wondzorg. Paul Hartmann bereikte de eerste beslissende mijlpaal op de weg om producent van medische producten te worden toen zijn fabriek in 1873 hoeveelheden van het nieuwe wondverband begon te produceren.