Skaza moczanowa – przyczyny, objawy, leczenie

Skaza moczanowa, znana również jako dna moczanowa czy podagra, to schorzenie metaboliczne wynikające z nadmiaru kwasu moczowego w organizmie lub zaburzeń w jego wydalaniu. W konsekwencji dochodzi do tworzenia się kryształów kwasu moczowego i osadzania ich w stawach oraz otaczających tkankach. Powoduje to występowanie nawrotowych ataków bólu stawów, obrzęków i stanów zapalnych.

Kwas moczowy jest naturalnym produktem przemiany materii puryn, które są składnikami wielu pokarmów. U zdrowego człowieka jest on usuwany przez nerki i wydalany wraz z moczem, jednakże w przypadku nadmiernego wytwarzania kwasu lub niewłaściwego wydalania, jego stężenie we krwi może wzrosnąć, co sprzyja tworzeniu się kryształów. Dlaczego tak się dzieje?

• Czynniki genetyczne – skaza moczanowa może mieć podłoże genetyczne. Osoby mające bliskich krewnych cierpiących na te chorobę są bardziej podatne na jej rozwinięcie.
• Niewłaściwa dieta – spożywanie dużych ilości puryn może zwiększać produkcję kwasu moczowego. Produkty bogate w puryny to między innymi czerwone mięso, podroby, niektóre ryby, alkohol, napoje słodzone fruktozą, kakao, rabarbar i część produktów wysoko przetworzonych zawierających na przykład syrop fruktozowy lub kukurydziany.
• Otyłość i nadwaga – otyłość może prowadzić do zwiększonego wytwarzania kwasu moczowego oraz trudności w jego usuwaniu przez nerki.
• Choroby metaboliczne – niektóre choroby metaboliczne, jak cukrzyca, mogą wpływać na procesy przemiany materii i prowadzić do nadmiernego wytwarzania kwasu moczowego.
• Choroby nerek – mogą upośledzać zdolność organizmu do prawidłowego usuwania kwasu moczowego.
• Czynniki zewnętrzne – działanie niektórych leków, spożycie alkoholu, zbyt intensywne ćwiczenia fizyczne, stres czy infekcje również mogą wywoływać ataki skazy moczanowej.

Dna moczanowa może się rozwijać stopniowo i nie zawsze objawia się od razu. Pojawienie się charakterystycznych symptomów powinno być powodem do szybkiej konsultacji lekarskiej.

Na skazę moczanowa mogą wskazywać różne objawy, a ich nasilenie może się różnić w zależności od indywidualnych czynników. Do najbardziej charakterystycznych i najczęściej występujących należą:

• ból stawów – choroba często objawia się atakami silnego bólu stawów, najczęściej w okolicy dużego palca u stopy; ataki mogą być bardzo bolesne i pojawiają się nagle; ból zwykle towarzyszy zapaleniu stawów;
• ·obrzęki stawów – w wyniku zapalenia stawów mogą pojawić się obrzęki, zaczerwienienie i podrażnienie skóry w okolicy chorego stawu;
• ·ograniczona ruchomość – w trakcie ataków bólu i zapalenia stawów ich ruchomość może być ograniczona;
• ból pleców lub nerek – w przypadku skazy moczanowej, która prowadzi do tworzenia się kamieni nerkowych, mogą pojawić się bóle pleców lub nerek oraz trudności z oddawaniem moczu;
• wysypka – w niektórych przypadkach skaza moczanowa może powodować pojawienie się charakterystycznej wysypki, która jest wynikiem nagromadzenia kryształów kwasu moczowego w tkankach skórnych; najczęściej pojawia się na policzkach, za uszami, w zgięciu łokci;
• ·ogólne objawy – czasami podagra wiąże się z ogólnymi objawami, takimi jak uczucie zmęczenia czy gorączka.

Oprócz stawów stopy, skaza moczanowa może dotyczyć innych stawów (kolana, nadgarstki, palce rąk czy stawy biodrowe). Nadmiar kwasu moczowego może prowadzić ponadto do tworzenia się kamieni nerkowych, co z kolei może powodować ból pleców i problemy z układem moczowym.

Leczenie dny moczanowej obejmuje zarówno łagodzenie objawów ataków bólu, jak i długoterminową kontrolę poziomu kwasu moczowego. Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne mogą pomóc w łagodzeniu ataków. Leczenie długoterminowe natomiast bazuje na zmianie diety, zmniejszeniu spożycia puryn, stosowaniu leków obniżających poziom kwasu moczowego oraz zarządzaniu chorobami towarzyszącymi, takimi jak cukrzyca czy otyłość. Skaza moczanowa jest chorobą przewlekłą, dlatego współpraca z lekarzem i przestrzeganie zaleceń są kluczowe dla skutecznego radzenia sobie z tą chorobą.

• Leczenie ataku bólu – podczas ataków bólu stawów leczenie skupia się na łagodzeniu objawów. Lekarz może przepisać leki przeciwbólowe i przeciwzapalne z grupy NLPZ.
• Leczenie długoterminowe – aby kontrolować poziom kwasu moczowego i zapobiegać atakom lekarz może zalecić stosowanie leków obniżających poziom kwasu moczowego (przykładowo środków moczopędnych pomagających usuwać nadmiar kwasu moczowego z organizmu).
• Dieta i zmiana stylu życia – właściwa dieta ma duże znaczenie w zarządzaniu skazą moczanową. Zalecane jest ograniczenie spożycia puryn zawartych w podrobach, tłustym mięsie, mleku i serach. Niewskazane jest też spożycie alkoholu, kakao, ostrych przypraw czy rabarbaru. Dodatkowo w leczeniu skazy moczanowej ważna jest regularna aktywność fizyczna i odpowiednie nawodnienie organizmu.

W przypadku gdy skaza moczanowa prowadzi do tworzenia się kamieni nerkowych leczenie może obejmować nawadnianie organizmu, leki przeciwbólowe, a także – w niektórych przypadkach – interwencję medyczną w celu usunięcia kamieni. Dna moczanowa wymaga regularnych kontroli lekarskich i monitorowania ogólnego stanu zdrowia.

Źródła:

• https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/dna-moczanowa-produkty-zalecane-i-niewskazane-w-diecie/